دادگاه عالی روسیه ۱۷ اپریل ۲۰۲۵ ممنوعیت فعالیت گروه طالبان را که از سال ۲۰۰۳ به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی شده بود، به حالت تعلیق درآورد.
قاضی اولگ نفدوف؛ از دادگاه عالی روسیه در حکمی اعلام کرد: «ممنوعیتی که قبلاً بر فعالیت‌های طالبان اعمال شده بود و این گروه را در فهرست فدرال سازمان‌های تروریستی قرار داده بود، اکنون لغو شده است.» به گفته وی، این تصمیم بلافاصله لازم‌الاجرا است.
ذبیح‌الله مجاهد؛ سخنگوی حکومت طالبان، به خبرگزاری دولتی تاس روسیه گفته است که این اقدام به تحکیم روابط میان دو کشور کمک می‌کند و «از نظر ما بسیار ارزشمند است.»
همانگونه که در واکنش سخنگوی طالبان نیز بازتاب یافته، هدف روسیه از حذف نام طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی این کشور تحکیم روابط با این گروه است.
روسیه می‌خواهد از طالبان به عنوان نیرویی برای مهار خطرات و تهدیدهای تروریستی ناشی از افغانستان علیه آسیای مرکزی، قفقاز و جمهوری‌های تحت سیطره مسکو استفاده کند.
به بیان روشن‌تر، این تلاشی آشکار برای تبدیل کردن تهدید به فرصت است. روسیه که توانایی اقدام نظامی مستقیم علیه اهداف تروریستی در خاک افغانستان را ندارد و از جانب دیگر از سوی متحدان و شرکای سنتی و راهبردی‌اش در آسیای مرکزی به دلیل تشدید تهدیدها از ناحیه افغانستان به شدت تحت فشار قرار دارد ناگزیر است برای پاسخ به این نگرانی‌ها راهی پیدا کند.
به تازگی سخنگوی سازمان پیمان امنیت جمعی که متشکل از روسیه و شماری از کشورهای همپیمان آن است بار دیگر افغانستان را کانون تهدیدهای پایدار علیه امنیت ملی کشورهای عضو این پیمان نامیده و به طور مشخص نسبت به تبدیل شدن شمال افغانستان به مرکز فعالیت‌های تروریستی، ابراز نگرانی شدید کرده است.
پیش از این نیز فرماندهان این پیمان نظامی و بسیاری از مقامات ارشد جمهوری‌های آسیای مرکزی نسبت به تهدیدهای تروریستی ناشی از افغانستان تحت سیطره طالبان هشدار داده بودند.
این یک آزمون دشوار برای روسیه است که باید نشان دهد تا چه اندازه می‌تواند به تعهدات خود در قبال امنیت شرکای سنتی و راهبردی‌اش در آسیای میانه عمل کند و به نگرانی‌های فزاینده آنها در قبال تشدید تهدیدهای تروریستی ناشی از افغانستان زیر سلطه طالبان پاسخ مساعد دهد.
درست به همین دلیل است که به نظر می‌رسد استراتژیست‌های امنیتی و سیاسی مسکو یک راه کم هزینه‌تر و به ظاهر موثرتر را برگزیده‌اند و آن برداشتن گام‌های ملموس و مشخص در راستای تحکیم روابط با طالبان به منظور استفاده از این گروه برای کنترل هسته‌های تروریستی فعال در افغانستان است.
از جانب دیگر، تردیدی وجود ندارد که طالبان نیز به حمایت‌های سیاسی مشابه از سوی کشورهایی مانند روسیه به شدت نیاز دارند. آنها که با بحران مشروعیت روبرو هستند می‌توانند با استفاده سیاسی و تبلیغاتی از تصمیماتی مانند حذف نام این گروه از فهرست گروه‌های تروریستی کشورهای دیگر، حاکمیت خود را مشروع جلوه دهند و ادعا کنند که علیرغم عدم شناسایی رسمی حاکمیت‌شان از جانب هیچ یک از کشورهای جهان، در عمل از چنین مشروعیتی برخوردار هستند و شاهد روشن آن، حذف نام این گروه از فهرست گروه‌های تروریستی روسیه و کشورهای دیگر است.
با این‌همه اما علیرغم حذف نام طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی روسیه، این پرسش کماکان پابرجاست که آیا اقدامات روسیه برای نزدیک شدن به طالبان و استفاده از این گروه برای مهار تهدیدهای تروریستی در افغانستان یعنی استفاده از تروریزم علیه تروریزم، کارساز و سودمند است یا نه.
آنچه به تردیدها در این باره دامن می‌زند و پاسخ قاطع به این پرسش را با چالش مواجه می‌کند این است که طالبان در گذشته نشان داده اند که به تعهدات ایدئولوژیک خود با گروه‌های تروریستی فراملیتی، کاملاً متعهد هستند و اگر نیاز باشد حتی می‌توانند منافع کوتاه مدت سیاسی و اقتصادی خود را نیز نادیده بگیرند؛ چیزی که امروزه در روابط طالبان و پاکستان بر سر ماجرای تی‌تی‌پی شاهد هستیم.
علاوه بر این در طول سال‌های اخیر که طالبان در افغانستان به قدرت رسیده اند چندین حمله بزرگ تروریستی از سوی شهروندان آسیای مرکزی در کشورهای مختلف از جمله روسیه صورت گرفته که به باور بسیاری از کارشناسان، بخشی از پیامدهای تسلط طالبان بر افغانستان به مثابه الگویی الهام بخش برای تروریست‌های منطقه‌ای محسوب می‌شود.
نکته دیگر اینکه شاید طالبان با داعش، مشکلات ایدئولوژیک داشته باشند یا درگیر جنگ قدرت باشند؛ اما این قاعده درباره روابط طالبان با سایر گروه‌های تروریستی منطقه‌ای و بین‌المللی صدق نمی‌کند و به همین دلیل، تلاش کشورهایی مانند روسیه برای مهار تروریزم با استفاده از نفوذ طالبان حتی اگر درباره داعش موثر و کارآمد باشد پیش بینی نمی‌شود که به کنترل سایر سازمان‌های تروریستی نیز کمک کند.
محمدرضا امینی - جمهور
