سیاف در ایران چه می‌کند؟

رسانه‌های ایرانی گزارش می‌دهند که عبدالرب رسول سیاف؛ از فرماندهان سرشناس جهادی و سیاسی افغانستان به ایران سفر کرده است.

 

به گزارش منابع رسانه‌ای ایران، عبدالرب رسول سیاف، از رهبران جهادی و سیاسی افغانستان، روز سه شنبه ۷ حوت به منظور یک «سفر درمانی» وارد ایران شده است.

 

عبدالرب رسول سیاف در حالی به ایران سفر می‌کند که او در طول دوران فعالیت‌های سیاسی و نظامی چند ده ساله اش در افغانستان، رابطه مطلوب و مساعدی با جمهوری اسلامی ایران نداشته است. آقای سیاف را بیشتر با شناسه نزدیکی به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و جریان‌های های اهل سنت وهابی می‌شناسند.

 

بر اساس آنچه در رسانه‌های ایرانی بازتاب یافته تنها سفر آقای سیاف به ایران حدود نیم قرن پیش بوده است؛ زمانی که احتمالاً هنوز نظام جمهوری اسلامی تشکیل نشده و جریان‌های جهادی افغانستان علیه اشغالگران خارجی و رژیم‌های دست‌نشانده آنها در داخل کشور نیز شکل نگرفته بوده است.

 

با این حال، رسانه‌های ایرانی می‌گویند که این سفر شخصی است و با انگیزه‌های درمانی صورت گرفته و قرار نیست هیچ دیداری میان او و مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران درباره مسائل افغانستان صورت بگیرد.

 

کارشناسان و ناظران مستقل اما این ارزیابی را زیر سوال می‌برند. به باور آنها عبدالرب رسول سیاف پس از فرار از افغانستان عمدتا در ترکیه به سر برده و در آنجا به تمامی امکانات و تسهیلات لازم برای دریافت درمان و خدمات پزشکی دسترسی دارد و نیازی نیست که برای این منظور به ایران سفر کند.

 

از جانب دیگر، کسی که آخرین سفر او به ایران نیم قرن پیش بوده به نظر نمی‌رسد که بدون در نظر داشت یک هدف و برنامه بزرگتر، راهی جمهوری اسلامی ایران شده باشد.

 

علاوه بر این، عبدالرب رسول سیاف از چهره‌هایی است که به رغم کهولت سن همچنان در عرصه‌های سیاسی افغانستان فعال باقی مانده و با وجود فرار از کشور، یکی از رهبران برجسته و مطرح در جریان‌های اپوزیسیونی ضد طالبان بوده است.

 

در جانب مقابل، جمهوری اسلامی ایران نیز علی رغم برقراری روابط گسترده با رژیم طالبان در افغانستان، ارتباط خود با گروه‌های ضد طالبان را نیز حفظ کرده است. اگرچه این گروه‌ها در داخل قلمرو ایران حق فعالیت‌های سیاسی و نظامی علیه طالبان را ندارند؛ اما شکی نیست که شماری از رهبران و کنشگران ارشد جریان‌های ضد طالبان همچنان در جمهوری اسلامی ایران زندگی می‌کنند. 

 

افزون بر این، ایران در معادلات منطقه‌ای مرتبط با افغانستان نیز یکی از تاثیرگذارترین کشورها به حساب می‌آید. مقامات تهران بارها تصریح کرده اند که وضعیت حاکم بر افغانستان برای آنها یک وضعیت مطلوب محسوب نمی‌شود و انتظار دارند که رژیم طالبان با تشکیل یک حکومت فراگیر با مشارکت معنی‌دار تمام اقوام، اقلیت‌ها، مذاهب و جریان‌های سیاسی و مذهبی کشور گام‌های مشخصی را در مسیر کسب مشروعیت منطقه‌ای و بین‌المللی بردارد.

 

بنابراین، سفر سیاف به ایران حتی اگر شخصی یا برای مقاصد درمانی نیز باشد حامل یک پیام مهم سیاسی است. اینکه روابط جمهوری اسلامی ایران با مخالفان طالبان حتی به چهره‌هایی مانند سیاف که پیش از این رابطه مساعدی با ایرانی‌ها نداشته نیز امکان داده تا با استفاده از موقعیت ایران در معادلات منطقه‌ای مرتبط با افغانستان در راستای تحقق اهداف سیاسی یا حتی نظامی خود بهره‌برداری کند.

 

شماری دیگر از ناظران می‌گویند که سفر سیاف به ایران در مقطع کنونی حامل این پیام مهم است که وضعیت در داخل افغانستان بسیار پیچیده و پرتنش است و خطر جنگ داخلی بار دیگر امنیت ملی را تهدید می‌کند. بنابراین سیاف به عنوان یکی از رهبران پرنفوذ که در سال‌های اخیر تلاش کرده است چهره ای خیراندیش و میانجی برای حل مسائل و بحران‌های سیاسی و امنیتی از خود نشان دهد با سفر به جمهوری اسلامی ایران در تلاش است تا ایرانی‌ها را ترغیب کند که با استفاده از نقش و نفوذ خود بر طالبان و جریان‌های مخالف طالبان از بروز یک جنگ داخلی دیگر جلوگیری کرده و افغانستان را به مسیر صلح و ثبات سیاسی رهنمون شوند.

 

اگر این برداشت درست باشد انتظار می‌رود که عبدالرب رسول سیاف پس از ایران به سایر کشورهای همسایه و منطقه نیز سفر کند تا ماموریت خود برای جلوگیری از جنگ و تثبیت صلح در افغانستان را به اتمام برساند.

 

در همین راستا حتی امکان دارد که او از سوی کشورهایی مانند ترکیه که پس از سقوط افغانستان به کام طالبان در آنجا زندگی می‌کند، قطر که روابط پیچیده و نزدیکی با طالبان دارد و سایر بازیگران مهم و موثر منطقه‌ای مانند عربستان سعودی و امارات که به طور سنتی مناسبات مساعدی با سیاف داشته‌اند، مامور رایزنی با کشورهای مهم و تاثیرگذار منطقه درباره بحران افغانستان شده باشد تا در نهایت با دستیابی به یک راه حل صلح‌آمیز سیاسی از وقوع جنگی قریب‌الوقوع جلوگیری کند.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور