کنفرانس امنیتی هرات؛ راهبردهای هوایی برای بحران‌های زمینی؟

دوازدهمین کنفرانس امنیتی هرات در شهر مادرید اسپانیا با عنوان «افغانستان: رستاخیز امید؛ تلاش مشترک» روز دوشنبه ۶ حوت با هدف بررسی مسائلی مانند زنان، تروریزم و فضای سیاسی افغانستان آغاز به کار کرد.

 

در این نشست، ده‌ها تن از دانشمندان، متخصصان، دیپلمات‌های کشورهای منطقه، اروپا و امریکا و... حضور دارند.

 

انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان گفته که در این نشست دو روزه به تهدیدات تروریستی در افغانستان، نقش دیپلماسی و تحریم‌ها، آینده‌ زنان در فضای سیاسی، جایگاه دین در حکومت‌داری و مسئولیت جامعه‌ جهانی در قبال بحران انسانی و امنیتی افغانستان پرداخته خواهد شد.

 

«افغانستان: رستاخیز امید، تلاش مشترک» شعار امسال کنفرانس امنیتی هرات است؛ کنفرانسی که به جای افغانستان یا یکی از کشورهای پیرامون آن در مادرید پایتخت اسپانیا یعنی هزاران مایل دورتر از افغانستان برگزار شده است.

 

این شعار شاعرانه به وضوح نشان می‌دهد که کنفرانس امنیتی هرات پیش از آنکه پلتفرمی برای دستیابی به یک راه حل عملی و پایدار برای بحران سیاسی و فروبستگی امنیتی در افغانستان باشد، همایشی برای نمایش است. شعاری شعرگونه که مشخص نیست به دنبال چیست و خروجی و برون‌داد آن برای ایجاد تغییر ملموس در زندگی ده‌ها میلیون نفری که از فقر و جنگ و ناامنی و بی‌ثباتی سیاسی و فقدان دولت مشروع و قانون اساسی و سرود ملی و پرچم پاسپورت و منیت و هویت رنج می‌برند چه خواهد بود.

 

یکی دیگر از نشانه‌ها که چشم انداز کنفرانس امنیتی هرات برای ایجاد تغییر در افغانستان را تیره و تار نشان می‌دهد، تجربه ۱۱ کنفرانس قبلی است؛ سازوکاری که دست کم ۱۱ سال متوالی فعال بوده و هدف اساسی آن ارائه یک رهیافت عملی و راهکار اساسی برای خروج افغانستان از بحران‌های چند ده ساله سیاسی و امنیتی عنوان شده؛ اما در عمل هیچ کاری انجام نداده و هیچ خروجی قابل اعتنایی ارائه نکرده، چگونه می‌تواند در شرایط کنونی که انسداد سیاسی بی هیچ روزنه‌ای برای تغییر و امید سراسر کشور را فراگرفته، افغانستان یک بار دیگر به کانون بزرگ تولید تروریزم تبدیل شده و یک رژیم نامشروع و حامی گروه‌های تروریستی بر سرنوشت کشور مسلط شده، نسخه‌ای شفابخش و معجزه آسا ارائه کند و به یکباره زندگی تلخ و تاریک میلیون‌ها شهروند فلاکت زده این سرزمین را متحول سازد؟

 

از جانب دیگر، کنفرانس امنیتی هرات همانگونه که از نام آن پیداست انتظار می‌رفت که در داخل افغانستان و در شهر تاریخی هرات برگزار شود؛ اما در پی سیطره طالبان بر افغانستان، مکان نمادین برگزاری کنفرانس نیز از هرات به خارج از کشور منتقل شد و در دوره‌های پیشین، دوشنبه پایتخت تاجیکستان، میزبان این کنفرانس بود؛ این میزبانی از جهات زیادی موجه می‌نمود به ویژه از این حیث که تاجیکستان از معدود کشورهای همسایه و منطقه بود که خصومت آشکار خود با افغانستان زیر سلطه طالبان را ابراز کرد و با پناه دادن به فرماندهان و رهبران جبهه مقاومت و انتقاد علنی و آشکار از سیاست‌های قومی و ایدئولوژیک طالبان به ویژه علیه تاجیک‌ها در تقابل با این رژیم قرار گرفت.

 

با این حال، امسال حتی تاجیکستان نیز از میزبانی کنفرانس امنیتی هرات پرهیز کرده و برگزارکنندگان این کنفرانس مجبور شده اند آن را هزاران مایل دورتر از افغانستان و تاجیکستان یعنی در مادرید پایتخت اسپانیا برگزار کنند؛ رویدادی که بدون شک از اثرگذاری آن بر وضعیت داخلی افغانستان می‌کاهد، مباحث و مواضع مطرح شده در آن را کم ارزش و بی‌اثر جلوه می‌دهد و از اعتبار، وجاهت و اثرگذاری آن بر وضعیت بحرانی داخلی افغانستان بیش از هر زمان دیگری می‌کاهد.

 

در چنین شرایطی حتی اگر نامدارترین چهره‌ها و مهم‌ترین بازیگران نیز در آن حضور پیدا کرده و سخنرانی کنند، انتظاری که از کنفرانس امنیتی هرات برای ارائه یک نسخه قابل اعمال به منظور حل مسائل سیاسی و امنیتی افغانستان می‌رود محقق نخواهد شد.

 

بنابراین، دوازدهمین کنفرانس امنیتی هرات در مادرید پایتخت اسپانیا با شعاری شاعرانه، اهداف آرمان‌گرایانه و سخنرانی های احساسی و مواضع انتزاعی شرکت کنندگانش به دنبال، مدیریت و مهار بحران‌های چند ده ساله افغانستان با کنترل از راه دور است؛ نوعی ارائه راهبردهای هوایی برای بحران‌های زمینی!

 

به همین دلایل، کنفرانس امنیتی هرات پیش از آنکه یک سازوکار سیاسی کارآمد و راهگشا برای عبور از بحران و گذار به آینده‌ای با ثبات و پایدار برای افغانستان باشد یک پروژه است؛ یک پروژه‌ شبه امنیتی و شبه اطلاعاتی برای حامیان خارجی آن و کسب و کاری پول‌ساز و پردرآمد برای برگزارکنندگان، بازیگران و شرکت کنندگان داخلی اش.

 

محمدرضا امینی - جمهور