عبدالکبیر آخرین قربانی جنگ قدرت قندهار و حقانی‌ها

بر بنیاد گزارش‌ها ملا هبت الله آخوندزاده؛ رهبر طالبان، مولوی عبدالکبیر؛ معاون سیاسی نخست وزیر این رژیم در کابل را برکنار کرده و او را به جای خلیل الرحمان حقانی؛ وزیر پیشین مهاجرین و عودت کنندگان طالبان منصوب کرده است.

 

مولوی عبدالکبیر از چهره‌های نزدیک به سراج الدین حقانی؛ رهبر شبکه حقانی محسوب می‌شود و از معدود مهره‌های این شبکه بود که پس از تسلط طالبان بر کابل یکی از عالی‌ترین سمت‌های این رژیم را در ارگ ریاست جمهوری تصاحب کرده بود.

 

با توجه به اینکه ملا حسن آخوند؛ نخست وزیر نام نهاد طالبان در طول دوران زمامداری خود همواره با مشکلات ناشی از کهولت سن و بیماری‌های زمینه‌ای روبه‌رو بوده، این مولوی عبدالکبیر؛ معاون سیاسی او بود که عملاً به عنوان حاکم غیر رسمی طالبان عمل می‌کرد و امور مربوط به نخست وزیری را به پیش می‌برد.

 

بیماری مستمر ملا حسن آخوند در عمل به مولوی عبدالکبیر موقعیتی ویژه و منحصر به فرد اعطا کرده بود که با استفاده از این موقعیت، قدرت و نفوذ خود را در درون رژیم طالبان و بیرون از آن در روابط خارجی این رژیم، توسعه دهد و تقویت کند و در نتیجه همین موقعیت منحصر به فرد بود که حقانی در ارگ ریاست جمهوری یک مهره درشت و بزرگ داشت که انتظار نمی‌رفت به این سادگی برکنار شود.

 

با این حال، ترور خلیل الرحمان حقانی که داعش چند ساعت پس از ادعای ذبیح الله مجاهد، مسئولیت آن را به عهده گرفت؛ اما از دید بسیاری از آگاهان، بخشی از پیامدهای جنگ قدرت میان شبکه حقانی و ملاهبت الله آخوندزاده؛ رهبر طالبان در قندهار بود، راه را برای حذف مهره‌های بعدی شبکه حقانی در راس هرم قدرت فراهم ساخت.

 

به عقیده آگاهان، مولوی عبدالکبیر؛ معاون سیاسی نخست وزیر طالبان یکی از آخرین قربانی‌های جنگ قدرت میان قندهار و حقانی‌ها محسوب می‌شود؛ جنگی که با ترور خلیل الرحمان حقانی، وارد مرحله جدیدی شده که در آن ابتکار عمل در دست رهبر بی‌رحم طالبان در قندهار است.

 

به نظر می‌رسد که ملا هبت الله آخوندزاده با برکناری مولوی عبدالکبیر از سمت معاونت سیاسی نخست وزیر این رژیم و انتصاب او به عنوان جانشین خلیل الرحمان حقانی در وزارت مهاجرین و عودت کنندگان، حرکت هوشمندانه‌ای انجام داده است که بر بنیاد آن از یک سو مهم‌ترین مهره شبکه حقانی در ارگ ریاست جمهوری را از مدار خارج کرده و از جانب دیگر، با انتصاب او به عنوان سرپرست وزارت مهاجرین و عودت کنندگان به رهبران شبکه حقانی این پیام را ارسال کرده است که هدف او نه تضعیف قدرت این شبکه در راس هرم این رژیم؛ بلکه تضمین تسلط آن بر وزارت مهاجرین و عودت کنندگان بوده است.

 

در این میان اما بسیار بعید به نظر می‌رسد که انتصاب مولوی عبدالکبیر به عنوان سرپرست وزارت مهاجرین و عودت کنندگان رژیم طالبان برای سران شبکه حقانی به اندازه برکناری او از سمت معاونت سیاسی نخست وزیر اهمیت داشته باشد.

 

به بیان دیگر، اگر صلاحیت عزل و نصب مقامات در اختیار فردی مانند سراج الدین حقانی بود، او بدون شک مولوی عبدالکبیر را از سمت معاونت سیاسی نخست وزیر برکنار نمی‌کرد؛ اما به جای خلیل الرحمان حقانی یکی دیگر از مهره‌های وفادار به شبکه حقانی را می گماشت تا به این ترتیب، برای حفظ کنترل شبکه حقانی بر وزارت امور مهاجرین که سمت مهم‌تر یعنی معاونت سیاسی نخست وزیر از دست نمی‌رفت.

 

با این حال، مشخص است که ابتکار عمل از دست سراج الدین حقانی خارج شده و این اراده رهبر اقتدارگرای طالبان است که بر مقدرات سیاسی این رژیم حکمرانی می‌کند و به تنهایی درباره تمام امور و مسئولیت‌ها و صلاحیت‌ها تصمیم می‌گیرد؛ تصمیماتی که گاه به اندازه‌ای تحقیرآمیز می‌شود که معاون سیاسی نخست وزیر یا جانشین غیر رسمی عالی‌ترین مقام اجرایی رژیم طالبان را به سادگی برکنار و در سمتی به مراتب کم ارزش‌تر یعنی سرپرستی یک وزارتخانه نه چندان مهم منصوب می‌کند.

 

بنابراین با برکناری مولوی عبدالکبیر از معاونت سیاسی نخست وزیر رژیم طالبان و انتصاب او به عنوان سرپرست وزارت مهاجرین و عودت کنندگان، شبکه حقانی دومین ضربه بزرگ خود پس از ترور خلیل الرحمان حقانی را متحمل شد. در مقابل اما حلقه قندهار به رهبری ملا هبت الله آخوندزاده یک گام دیگر برای تصاحب کامل قدرت و تضعیف بازگشت ناپذیر شبکه حقانی برداشت.

 

در این میان اما باید منتظر ماند و دید که چه کسی به عنوان معاون سیاسی نخست وزیر طالبان جانشین مولوی عبدالکبیر می‌شود. اگر یکی از مهره‌های نزدیک و معتمد ملا هبت الله آخوندزاده این کرسی مهم و استراتژیک را تصاحب کند با توجه به فتور و فروماندگی واضح ملا حسن آخوند حتی می‌توان جانشین بعدی او را نیز حدس زد و به این ترتیب، سیطره بلامنازع قندهار بر ارگ قدرت در کابل تثبیت خواهد شد و این رویداد تا حدود زیادی دورنمای آینده جنگ قدرت میان شبکه حقانی و رهبر طالبان در قندهار را مشخص خواهد کرد؛ جنگی که با توجه به رویدادهای اخیر بزرگترین بازنده آن سراج الدین حقانی خواهد بود.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور