غلزایی‌ها علیه درانی‌ها

گلبدین حکمتیار؛ رهبر حزب اسلامی برای شرکت در مراسم تشییع جنازه خلیل‌الرحمان حقانی به پکتیا رفت. سراج‌الدین حقانی با انتشار تصاویر خود با گلبدین حکمتیار، نوشت که رهبر حزب اسلامی در پی کشته شدن کاکایش، تسلیت و همدردی خود را ابراز کرده است.

 

در تصاویری که روز جمعه، ۲۳ قوس منتشر شد گلبدین حکمتیار، کنار سراج‌الدین حقانی دیده می‌شود.

 

این تصاویر همزمان از سوی سراج‌الدین حقانی؛ رهبر شبکه حقانی، عبدالمتین قانع؛ سخنگوی وزارت داخله این گروه و حبیب‌الرحمان حکمتیار؛ پسر گلبدین حکمتیار منتشر شده است.

 

گلبدین حکمتیار؛ رهبر حزب اسلامی در شرایطی برای شرکت در مراسم تشییع و تدفین خلیل الرحمان حقانی؛ وزیر پیشین امور مهاجرین طالبان به پکتیا رفت که او در طول دوره حاکمیت طالبان بر افغانستان به ندرت از کابل خارج شده و حتی گزارش‌هایی مبنی بر حبس خانگی او از سوی طالبان منتشر شده بود.

 

با این حال، پیش از این بارها گفته شده بود که گلبدین حکمتیار در تنش‌های بی‌سابقه‌اش با رهبران طالبان که از مصادره خانه دولتی او که توسط اشرف غنی اهدا شده بود آغاز شد، همواره از حمایت مستمر سراج الدین حقانی و سایر اعضای شبکه حقانی برخوردار بوده است و این نشان می‌دهد که او پیوندهای وثیقی با رهبران این شبکه داشته و از گذشته تا امروز در همکاری و ارتباط تنگاتنگ با شبکه حقانی قرار داشته است.

 

آگاهان می‌گویند که یکی از عمده‌ترین دلایل ارتباط و همکاری گلبدین حکمتیار با رهبران شبکه حقانی، تعلق مشترک قومی و قبیله‌ای آنهاست. یعنی هر دو طرف وابسته به قبیله غلجایی هستند که به طور سنتی در تقابل و خصومت دیرینه با قبیله درانی قرار دارد که گفته می‌شود رهبر قندهار عضو آن است.

 

حتی در ماجرای اخراج گلبددین حکمتیار از خانه دولتی و مصادره محل سکونت او توسط طالبان نیز که گفته می‌شود به دستور مستقیم رهبر این گروه انجام شد، گزارش‌هایی درباره تلاش شبکه حقانی برای حمایت از گلبددین حکمتیار انتشار یافت؛ اما در نهایت این رهبر طالبان بود که پیروز شد و گلبدین حکمتیار علیرغم تلاش‌های مذبوحانه برای باقی ماندن در خانه دولتی و حفظ موضع سیاسی اش در قبال طالبان به شدت منزوی و مطرود شد و به نوعی در حصر خانگی قرار گرفت.

 

با این همه، سفر غیرمعمول رهبر حزب اسلامی به پکتیا برای تسلیت گفتن به سراج الدین حقانی تازه‌ترین نشانه از تبانی غلجایی‌ها علیه درانی‌ها به حساب می‌آید.

 

اگرچه با توجه به شرایط رقت باری که گلبدین حکمتیار در سایه سلطه رژیم طالبان دارد بسیار بعید است که او بتواند به تقویت موضع شبکه حقانی و مشخصاً سراج الدین حقانی؛ رهبر این شبکه در برابر اقتدارگرایی ملا هبت الله آخوندزاده کمکی بکند؛ اما از نظر سیاسی، حضور حکمتیار در پکتیا می‌تواند نوعی نمایش قدرت از سوی شبکه حقانی به حساب بیاید و این پیام تلویحی را به قندهار ارسال کند که با وجود ترور خلیل الرحمان حقانی، این شبکه همچنان قدرتمند است و افراد و چهره‌های پرنفوذ دیگری هستند که در صورت لزوم می‌توانند در کنار سراج الدین بایستند.

 

در این میان البته نباید فراموش کرد که حامد کرزی؛ رئیس جمهوری پیشین نیز که از نظر قبیله‌ای منسوب به درانی‌هاست نیز به ترور خلیل الرحمان حقانی واکنش نشان داد، او را «شهید» نامید و از سوابق جنگی سران شبکه حقانی به نیکی یاد کرد؛ اما حامد کرزی یک سیاستمدار محافظه‌کار است و از معدود رهبران سیاسی سابق محسوب می‌شود که علیرغم تسلط طالبان بر کشور همچنان در کابل باقی مانده و به نحوی زندگی زیر سلطه این رژیم را پذیرفته است؛ بنابراین او ناگزیر است که دست کم به عنوان یک واکنش سیاسی محافظه‌کارانه و مصلحتی در یکی از بزرگترین ترورهای دوران حاکمیت این رژیم با رهبران شبکه حقانی ابراز همدردی کند؛ اما این با آنچه گلبدین حکمتیار انجام داده کاملاً متفاوت است.

 

نمونه دیگر، واکنش شخص ملا هبت الله آخوندزاده؛ رهبر طالبان است؛ کسی که گفته می‌شود برای ابراز تسلیت از قندهار به کابل سفر کرد و حتی ادعا شد که او شخصاً در مراسم تشییع جنازه خلیل الرحمان حقانی در پکتیا نیز حضور خواهد یافت؛ اگرچه این اتفاق در نهایت نیافتاد و به این ترتیب مراسم تشییع خلیل الرحمان حقانی در غیاب رهبر مخفی طالبان انجام شد.

 

این نوع واکنش‌ها و موضع‌گیری‌ها کاملاً طبیعی است و لزوماً نمی‌توان از آنها تفسیری سیاسی در راستای عدم اختلاف میان سران دو قبیله غلجایی و درانی به عمل آورد.

 

حتی اگر سفر صمیمانه گلبدین حکمتیار از کابل به پکتیا برای عرض تسلیت مستقیم به سراج الدین حقانی، حاوی هیچ پیام سیاسی و حامل هیچگونه انگیزه قبیله‌ای نباشد نفس برگزاری مراسم تشییع و خاکسپاری خلیل الرحمان حقانی در پکتیا نشانگر آن است که حقانی‌ها همچنان بر مناطق سنتی نفوذ و سلطه خود سرمایه‌گذاری می‌کنند و در تلاش هستند تا با نمایشی تصویری قطب بندی شده در برابر قدرت قندهار عزم و اراده خود برای درهم شکستن سیطره اقتدارگرایانه ملا هبت الله آخوندزاده و اطرافیان او را به نمایش بگذارند.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور