جایگاه ایدئولوژی افراط در روابط طالبان و ازبکستان

کار ساخت یک «مدرسه‌ جهادی» با حمایت مالی ازبکستان در مزار شریف، آغاز شد.

 

دفتر والی طالبان در بلخ گفته است که این مدرسه‌ در مساحت سه جریب زمین و ظرفیت هزار شاگرد با هزینه ۶ میلیون دالر طی یک سال ساخته می‌شود. 

 

طبق آمار وزارت معارف طالبان، دست‌کم ۱۷ هزار و ۳۰۰ باب مدرسه، دارالحفاظ و دارالعلوم رسمی در سراسر افغانستان فعال اند.

 

از مجموع این ارقام که در پایان سال گذشته‌ خورشیدی (۱۴۰۲) منتشر شده، ۱۵ هزار و ۷۶۵ باب آن مدرسه، هزار و ۱۹۳ باب هم دارالحفاظ و ۳۴۹ باب دیگر آن دارالعلوم اند.

 

،طالبان از ابتدای بازگشت خود به قدرت، بودجه هنگفتی را صرف ساخت و تامین «مدارس جهادی»، پرداخت معاش معلمان و کمک هزینه برای طلاب این مدارس می‌کنند. ملا هبت الله آخوندزاده؛ رهبر طالبان بارها به طور ویژه بر رسیدگی همه جانبه به امور این مدارس تاکید کرده و توسعه آن را از اولویت‌های مهم رژیم طالبان خوانده است.

 

این در حالی است که ساخت هزاران «مدرسه جهادی» در سراسر کشور، نگرانی‌های گسترده‌ای را در کشورهای پیرامون افغانستان ایجاد کرده است.

 

ناظران می‌گویند که این یک طرح استراتژیک برای تبدیل افغانستان به کانون آموزش و پرورش تروریزم بین المللی است؛ ماموریتی که پیش از این به عهده پاکستان بود و طالبان که اکنون افغانستان را کنترل می‌کنند یکی از محصولات آن محسوب می‌شود.

 

در این میان حتی گمانه زنی‌هایی وجود دارد که برخی سازمان‌های استخباراتی و کشورهای پرقدرت منطقه و فرامنطقه نیز از این پروژه عظیم و خوفناک حمایت می‌کنند.

 

یکی از دلایلی که این برداشت‌ها تقویت می‌کند سکوت قدرت‌های بزرگ و سازمان‌هایی که بین‌المللی درباره تبدیل آرام افغانستان به کانون پرورش انبوه تروریزم از رهگذر مدارس جهادی است.

 

با این همه تاکنون هیچ گزارشی درباره حمایت خارجی از پروژه عظیم طالبان برای توسعه مدارس جهادی و تربیت نسلی از تروریست‌های آماده صدور در افغانستان منتشر نشده است. اگرچه شماری از کارشناسان معتقد اند که طالبان بخشی از پول‌های کمکی امریکا و سازمان ملل را صرف تامین مدارس جهادی خود می‌کنند. این برداشت به ویژه از سوی منتقدان دولت جو بایدن در امریکا مطرح می‌شود که معتقد اند پول مالیات دهندگان امریکایی به طور نقدی به طالبان ارسال می‌شود تا برای تقویت تروریزم استفاده شود؛ ادعایی که اگر درست باشد یکی از مصادیق آن تامین مالی مدارس جهادی طالبان است.

 

بدون شک، کشورهای همسایه و منطقه بیش از دیگران، نگران ایجاد هزاران مدرسه جهادی در سراسر افغانستان و پیامدهای آن طی سال‌های آینده برای صلح و امنیت منطقه‌ای هستند. در این میان کشورهایی مانند ازبکستان و تاجیکستان که به نظر می‌رسد شهروندان آنها بیشترین افراد عضو گروه‌های تروریستی منطقه‌ای را تشکیل می‌دهند قاعدتاً باید بیش از دیگران نگران باشند؛ اما در کمال شگفتی همانگونه که در بالا نیز اشاره شد ازبکستان ظاهراً چندان نگران آموزش آموزه‌های افراطگرایانه در مدارس جهادی طالبان و خطر توسعه تروریزم به فراتر از افغانستان نیست؛ بلکه گفته می‌شود که با تامین ۶ میلیون دالر یک مدرسه جهادی بزرگ و مجهز را در شهر مزارشریف در شمال افغانستان احداث می‌کند تا به این ترتیب، ایدئولوژی افراط گرایانه طالبان را تقویت کند و اهداف رهبران و ایدئولوگ‌های این گروه برای توسعه تروریزم و تفکر طالبانی به سایر کشورهای منطقه را محقق سازد.

 

برخی گزارش‌ها حتی حاکی است که قرار است دانش آموزانی از ازبکستان نیز برای تحصیل در مدرسه جهادی ساخت تاشکندر در مزار شریف حضور یابند. اگر این گزارش درست باشد به معنای آن است که ازبکستان رسماً ایدئولوژی هولناک طالبان را پذیرفته و برای تامین منافع کوتاه مدت خود در خدمت توسعه و تبلیغ این ایدئولوژی درآمده است.

 

به این ترتیب، راه طالبان برای گسترش تفکر طالبانی و توسعه تروریزم به کشورهای پیرامون افغانستان هموارتر خواهد شد؛ رویدادی که طی آن با به ثمر نشستن نخستین محصولات مدارس جهادی طالبان، این محصولات از افغانستان به ازبکستان و از آنجا به سراسر آسیای میانه عرضه خواهد گشت.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور