سفر ملا حسن به امارات و یک مهمان ناخوانده

ذبیح‌الله مجاهد؛ سخنگوی طالبان جمعه‌شب، ۲۶ اسد اعلام کرد که ملا حسن آخوند؛ نخست‌وزیر این گروه برای انجام معاینات صحی به امارات رفته است.

 

مجاهد گفت که محمد بن زاید آل نهیان؛ رییس دولت امارات متحده عربی از ملا حسن آخوند عیادت کرده است.

 

سخنگوی طالبان درباره‌ وضعیت صحی نخست‌وزیر این گروه و بیماری او چیزی نگفته است.

 

به گفته‌ مجاهد، رییس دولت امارات متحده عربی در جریان عیادت از نخست‌وزیر طالبان گفته است که کشورش از افغانستان در بخش باسازی حمایت می‌کند.

 

او افزوده است که حسن آخوند بر تحکیم روابط برادرانه بین کابل و ابوظبی تأکید کرده است.

 

در سه سال گذشته، این نخستین سفر خارجی نخست وزیر طالبان محسوب می‌شود؛ سفری که به گفته ذبیح الله مجاهد به هدف انجام معاینات پزشکی صورت گرفته و انگیزه سیاسی ندارد.

 

در مورد نقش ملا حسن آخوند در دولت طالبان اطلاعات زیادی وجود ندارد. با این حال پیش از این گفته شده بود که او مریض احوال است و دست کم یک بار گزارش شد که برای استراحت و گذراندن دوران درمان خود در قندهار به سر می‌برد.

 

نخست وزیر طالبان همچنین فردی بسیار کهنسال و عمدتاً ساکت است. او در محافل عمومی سخنرانی نمی‌کند و در دیدارهای دوجانبه نیز گزارش های بسیار اندکی درباره اظهارات او در گفتگو با مقامات خارجی منتشر می‌شود.

 

این امر به گمانه زنی‌های فراوانی درباره شخصیت و جایگاه او در حکومت طالبان دامن زده است. شماری از کارشناسان می‌گویند که انتخاب او به عنوان نخست وزیر طالبان نه به بر اساس فرمول توزیع قدرت میان جناح‌های تشکیل دهنده این گروه؛ بلکه صرفاً بر بنیاد یک سنت قبیله‌ای و پشتونوالی مبتنی بر احترام به ریش سفید و بزرگتر انجام شده است.

 

از نظر اجرایی نیز نخست وزیر طالبان صلاحیت‌های تعریف شده‌ای ندارد. تاکنون به ندرت خبری درباره تصمیم او مبنی بر عزل یا انتصاب مقامات ارشد دولتی منتشر شده است در این زمینه و همچنین در زمینه سیاست گذاری‌های کلان دولت طالبان همه راه‌ها به رهبر اقتدارگرای این گروه یعنی ملا هبت الله آخوندزاده منتهی می‌شود که در قندهار مخفی است.

 

بنابراین تصور می‌شود که نقش ملا حسن آخوند در دولت طالبان عمدتاً تشریفاتی و احتمالاً بر اساس احترام به کبر سن او اعطا شده و این مقام کهنسال طالبان سهم چندانی در تصمیم گیری، سیاست گذاری و هدایت این رژیم ندارد.

 

با این همه اما نخستین سفر خارجی او به امارات متحده عربی در طول سه سال گذشته حواشی زیادی داشته است که یکی از آنها حضور انس حقانی؛ برادر و مشاور ارشد سراج الدین حقانی؛ رهبر شبکه حقانی در این سفر است.

 

این در واقع دومین سفر یک مقام ارشد طالبان به امارات متحده عربی پس از سفر چندی پیش سراج الدین حقانی و عبدالحق وثیق؛ وزیر داخله و رئیس استخبارات طالبان به ابوظبی محسوب می‌شود؛ سفری که اگرچه به گفته ذبیح الله مجاهد صرفاً به منظور ما انجام معاینات پزشکی صورت گرفته؛ اما دست کم حضور معنی‌دار انس حقانی بر اهمیت آن افزوده و به گمانه‌زنی‌ها و حواشی آن دامن زده است.

 

حقانی‌ها به طور سنتی روابط پیچیده‌ای با امارات متحده عربی دارند نه صرفاً به این دلیل که یکی از همسران جلال الدین حقانی؛ بنیانگذار شبکه حقانی و پدر سراج الدین حقانی، تبعه امارات متحده عربی بوده؛ بلکه از این حیث که هر یک از جناح‌های تشکیل دهنده دولت طالبان به یکی از بلوک‌های قدرت در منطقه و فرامنطقه وابسته هستند و در این میان حقانی‌ها نزدیک‌ترین مهره ها به امریکا و رژیم‌های عربی متحد واشنگتن محسوب می‌شوند.

 

در سفر چندی پیش سراج الدین حقانی و عبدالحق وثیق به امارات متحده عربی نیز گزارش شد که او علاوه بر دیدار با رئیس امارات با رئیس سازمان جاسوسی آمریکا - سیا نیز دیدار داشته است. 

 

بنابراین اگرچه شاید سفر نخست وزیر طالبان به امارات صرفاً به منظور انجام معاینات پزشکی و گذراندن دوران درمانی او صورت گرفته باشد؛ اما حضور انس حقانی در ترکیب هیات همراه ملا حسن آخوند نشان می‌دهد که حقانی‌ها به شدت مترصد روابط طالبان با امارات متحده عربی هستند و اجازه نمی‌دهند که این روابط از کنترل آنها خارج شود و سایر مقامات طالبان نیز با ایجاد کانال‌های مستقل برای رابطه به امارات متحده عربی نقش حقانی‌ها در دولت طالبان و سیاست خارجی آن را تضعیف کنند.

 

بنابراین شاید یکی از دلایل حضور انس حقانی در سفر ملا حسن آخوند به امارات متحده عربی و دیدار او با رئیس امارات جلوگیری از هرگونه تلاش خرابکارانه از سوی جناح قندهار به منظور تخریب روابط امارات با حقانی‌ها یا محدود کردن دایره مانور آنها در حوزه سیاست خارجی باشد.

این در حالی است که درباره ماهیت صرفاً درمانی سفر ملا حسن آخوند به امارات نیز تردیدهایی جدی وجود دارد؛ زیرا کشورهای زیادی در پیرامون افغانستان هستند که امکانات، دانش و تخصص لازم برای انجام معاینات صحی نخست وزیر طالبان را دارند. به عنوان نمونه، قطر که سال‌ها میزبان دفتر سیاسی طالبان بوده و روابط خوبی با این گروه دارد می ‌توانست یک گزینه مناسب و بی‌خطر برای این امر باشد؛ اما نخست وزیر طالبان به امارات به نحو پرسش برانگیزی اعزام شده و این همان چیزی است که حساسیت شبکه حقانی را برانگیخته و انس حقانی به نیابت از این شبکه برای مدیریت این سفر ملا حسن آخوند را همراهی کرده است.

 

محمدرضا امینی - جمهور