طالبان و حماس؛ برادران جهادی یا دوستان سیاسی؟

هیاتی عالی‌رتبه از مقامات طالبان به ریاست مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی نخست‌ وزیر طالبان در مراسم تدفین اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس در دوحه حضور یافت.

 

تصاویر ارسالی از دوحه نشان‌دهنده همدردی طالبان با فلسطینیان است؛ در یکی از این تصاویر انس حقانی از مقامات ارشد طالبان با پرچم فلسطین و شعار آزادی آن در حال مصافحه با وزیر امور خارجه قطر دیده می‌ شود.

 

مولوی عبدالکبیر؛ معاون سیاسی نخست وزیر طالبان همچنین در سفر به دوحه با خالد مشعل؛ از مقامات ارشد حماس دیدار کرد. او پیش از این هم که برای حضور در مراسم سوگند مسعود پزشکیان؛ رئیس جمهور منتخب ایران به تهران رفته بود در حاشیه این سفر با اسماعیل هنیه؛ رهبر فقید حماس دیدار کرده بود.

 

با این حال، روابط و دیدارهای دوجانبه مقامات ارشد حماس و طالبان تنها به رویدادهای اخیر مربوط نمی‌شود. این دو گروه شبه نظامی در گذشته نیز ارتباطات و تماس‌هایی داشتند؛ ارتباطات و تماس‌هایی که پس از تسلط دوباره طالبان بر افغانستان به طور قابل توجهی افزایش یافته و تقویت شده است.

 

با آغاز نسل کشی رژیم اسرائیل در غزه نیز طالبان بارها نسبت به این رویداد، موضع‌گیری رسمی کرده و با صدور بیانیه‌هایی ضمن محکومیت جنایات اسرائیل در غزه از کشورهای عربی و اسلامی برای توقف این جنایات درخواست کمک کرده اند.

 

با این همه، علیرغم حمایت‌های سیاسی طالبان از جنبش حماس و با وجود این باور که هر دو گروه از نظر ایدئولوژیک، جریان‌های شبه نظامی سنی در منطقه محسوب می‌شوند؛ اما به باور کارشناسان، تفاوت‌های بنیادینی میان آنها وجود دارد.

 

به نظر می‌رسد که همین تفاوت‌هاست که مانع شکل‌گیری یک رابطه ایدئولوژیک و جهادی میان طالبان و حماس شده است؛ همان چیزی که میان حماس و سایر گروه‌های افراطگرای سنی مانند داعش و القاعده نیز در خاورمیانه فاصله انداخته و در نقطه مقابل، پیوندهای مستحکمی میان طالبان و این گروه‌های تروریستی و تکفیری ایجاد کرده است.

 

به عبارت واضح‌تر، موضع‌گیری‌های طالبان در حمایت از حماس و محکومیت رژیم اسرائیل عمدتاً سیاسی و از موضع یک «دولت» صورت می‌گیرد؛ این در حالی است که ارتباطات و پیوندهای طالبان با گروه‌های تکفیری و تروریستی سنی مذهب مانند داعش و القاعده فراتر از موضع‌گیری‌های کم هزینه سیاسی و مبتنی بر زد و بندها و ارتباطات قوی مستحکم و عمیق ایدئولوژیک و «جهادی» است.

 

درست به همین دلیل است که طالبان علیرغم دیدارها، تماس‌ها و حمایت‌های سیاسی پیوسته خود از مبارزات جنبش اسلامی حماس علیه رژیم اسرائیل و حامی بزرگ آن امریکا هرگز اعلام نکرده اند که آماده پیوستن به این مبارزات هستند و در صورت نیاز با اعزام نیروی انسانی، ارسال تسلیحات و یا کمک‌های مالی و غیره از حماس در برابر ژیم اسرائیل پشتیبانی می‌کنند.

 

علاوه بر این، طالبان با وجود اینکه می‌دانند که اسرائیل با برخورداری از حمایت‌های همه جانبه و مستقیم امریکا علیه مردم بی‌دفاع غزه می‌جنگد و سرگرم نسل کشی فلسطینی‌ها در این باریکه مزدحم است، هیچگاه از مطالبه صریح خود برای عادی‌سازی روابط با امریکا و شناسایی رسمی رژیم طالبان از سوی واشنگتن دست نمی‌کشند.

 

به بیان دیگر، حمایت‌های گسترده، همه جانبه و مستقیم امریکا از رژیم اسرائیل برای کشتار بی‌رحمانه فلسطینی‌ها هیچ تاثیری بر تلاش‌های طالبان برای برقراری روابط با واشنگتن و برخورداری از حمایت‌های ایالات متحده ندارد.

 

درست به همین دلیل است که کارشناسان می‌گویند که میان حماس و طالبان علیرغم دیدارها و حمایت‌های سیاسی دوطرف از همدیگر، تفاوت‌های عمیق و بنیادینی وجود دارد. طالبان یک جریان امریکایی است که با حمایت امریکا به قدرت رسیده، از تسلیحات باقیمانده امریکا در افغانستان برای گسترش قدرت و استحکام حکومت خود استفاده می‌کند و برای جلوگیری از فروپاشی اقتصادی رژیم نوبنیاد خویش هر هفته ده‌ها میلیون دالر از امریکا دریافت می‌کند؛ اما حماس دشمن امریکا در خاورمیانه محسوب می‌شود و ایالات متحده برای «نابودی کامل» آن از تجاوزات و جنایات وحشتناک رژیم بدنام اسرائیل با تمام توان پشتیبانی می‌کند.

 

به این ترتیب، حضور مستقیم افرادی مانند مولوی عبدالکبیر و انس حقانی در مراسم تشییع پیکر رهبر سیاسی حماس که توسط رژیم اسرائیل ترور شده، تغییری در مواضع رژیم طالبان در قبال حماس و دشمن واقعی آن یعنی امریکا ایجاد نمی‌کند؛ حتی اگر مولوی عبدالکبیر برای شرکت در مراسم تدفین شهید اسماعیل هنیه از تهران به دوحه برود و حتی اگر انس حقانی در دیدار با وزیر خارجه قطر در حرکتی ریاکارانه و عوام فریبانه چفیه‌ای با پرچم فلسطین و شعار آزادی این سرزمین بر گردن بیاویزد.

 

محمدرضا امینی- جمهور