«مثل جسد بی‌روح»؛ رهبر طالبان از زیردستانش چه می‌خواهد؟

هبت‌الله آخوندزاده؛ رهبر طالبان مستقر در قندهار بار دیگر به مقامات ارشد و مسئولان نظامی این گروه توصیه کرده که از اختلافات خودداری کرده از دستورات «اطاعت کامل» کنند.

 

وزارت دفاع طالبان گفته که هبت‌الله آخوندزاده در پایان یک «نشست اصلاحی» که برای ۶۰۰ تن از مسئولان نظامی طالبان در قندهار برگزار شده بود سخنرانی کرده است. در این نشست عبدالغنی برادر، سراج الدین حقانی، یعقوب مجاهد، امیرخان متقی، خالد حنفی، فصیح‌الدین فطرت و دیگر مقامات ارشد طالبان حضور داشته‌اند.

 

رهبر این گروه بار دیگر بر رفع اختلافات، «اطاعت کامل» و خودداری از «تأویل فرمان‌های رهبران» تأکید کرده است.

 

او هشدار داده که «اختلا‌فات و بی‌اعتمادی» افراد طالبان را «با شکست روبه‌رو می‌سازد». او گفته که دست به تأویل (تفسیر) سخنان مقام‌های ارشد طالبان نزنند و مانند «جسد بی‌روح» فرمان‌ها را بپذیرند.

 

این نخستین بار نیست که رهبر طالبان از زیردستانش می‌خواهد که فرامین و دستورات او را بپذیرند و بدون چون و چرا و قید و شرط از او اطاعت کنند و احتمالا آخرین بار نیز نخواهد بود؛ زیرا به نظر می‌رسد که اختلافات میان رهبران طالبان و جناح‌های درگیر جنگ قدرت در درون تشکیلات این گروه به شدت تشدید و تعمیق شده و نگرانی‌های فزاینده‌ای را درباره چشم انداز بقای این رژیم به وجود آورده است.

 

این دومین بار طی کمتر از یک ماه گذشته است که رهبر طالبان، مقام‌های ارشد سیاسی و امنیتی گروه را در قندهار فراهم می‌آورد و به آنان توصیه می‌کند که از اختلافات پرهیز کنند و فرامین رهبری را بدون چون و چرا بپذیرند.

 

اگرچه مقامات طالبان هرگونه اختلاف میان رهبران این گروه را به شدت انکار می‌کنند؛ اما ابراز نظرهای انتقادی و کنایه آمیز افرادی مانند سراج الدین حقانی، ملا یعقوب مجاهد و عباس استانکزی درباره دستورات، فرامین و فتاوای رهبر طالبان در قندهار نشان می‌دهد که اختلافات به شدت جریان دارد و با در نظرداشت توصیه‌های روزافزون رهبر طالبان مبنی بر پرهیز از اختلاف که از نظر او «بدتر از طاعون» است تصور می‌شود که اختلافات طی روزهای اخیر تشدید و تعمیق شده است.

 

اگرچه رهبر طالبان در پیام خود به مناسبت عید قربان تصریح کرده بود که حاضر است از قدرت کنار برود؛ اما اختلاف و تفرقه وجود نداشته باشد ؛ اما آگاهان می‌گویند که محور اصلی و هدف اساسی رهبر طالبان، تبعیت و اطاعت بی‌ قید و شرط و چشم و گوش بسته از فرامین و دستورات او از سوی همه مقامات و رهبران این گروه می‌باشد، به همین دلیل است که اطرافیان او به سایر مقامات طالبان توصیه می‌کنند که انتقاد از «امیر» هرگز نباید علنی و آشکار باشد و همه مقامات این گروه در هر سطح و سویه‌ای که هستند بدون چون و چرا دستورات او را اجرایی کنند و از انتقاد و اعتراض بپرهیزند.

 

این به معنای آن است که رهبر طالبان به شدت اقتدارگرا، استبدادپیشه و سازش ناپذیر است و هرگونه انتقاد و اعتراض در برابر تصمیمات خود را حمل بر دشمنی می‌کند و به شدت به آن برخورد خواهد کرد. 

 

او در عین حال، رقابت بر سر قدرت و تقابل‌های دیرینه قبایل پشتون در درون تشکیلات طالبان را برنمی‌تابد و با جابه‌جایی‌های گسترده و مستمر مقامات و مهره‌ها در صدد جلوگیری از قدرت گیری جناح‌های مخالف و منتقد خود در درون دولت طالبان می‌باشد.

 

توصیه اخیر او در سخنرانی تازه‌اش خطاب به مقامات سیاسی و نظامی طالبان از جمله سراج الدین حقانی، ملا یعقوب مجاهد، امیرخان متقی، ملا عبدالغنی برادر و سایر مقامات ارشد این گروه اما به معنای آن است که رهبر اقتدارگرا و دیکتاتور طالبان با مخاطب قرار دادن منتقدان اصلی و رقبای واقعی خود در جنگ جاری قدرت تلاش می‌کند تا با آنان اتمام حجت کند و قاطعیت تغییرناپذیرش برای تحمیل سلطه همه جانبه‌ خود بر تمامی ساختارهای قدرت را به منتقدان و معترضانش منتقل سازد.

 

اگر این برداشت درست باشد نمایانگر این واقعیت است که رهبر طالبان خود را برای تقابل مستقیم با جناح رقیب به رهبری سراج الدین حقانی، ملا یعقوب مجاهد، امیرخان متقی و سایر رهبران این گروه آماده می‌کند. او احتمالاً مصمم است تا در صورت کژتابی، گردنکشی و تمرد مقامات زیردستش در تشکیلات طالبان دایره جابه‌جایی‌های مقامات را به مهره‌های درشت این گروه از جمله سراج الدین حقانی، ملا یعقوب و دیگران گسترش دهد.

 

یکی دیگر از نشانه‌ها در این زمینه برکناری چهره قدرتمندی مانند شهاب الدین دلاور؛ سرپرست وزارت معادن و پترولیم طالبان است که اخیراً به دستور ملا هبت‌الله آخوندزاده از این سمت سودآور و درآمدزا حذف و به نحو تحقیرآمیزی به عنوان رئیس جمعیت هلال احمر افغانستان منصوب شد. 

 

بسیاری از آگاهان معتقد اند که برکناری آقای دلاور یک آزمون مهم برای تثبیت قدرت رهبر اقتدارگرای طالبان به منظور استفاده از شیوه ای مشابه برای کیش و مات کردن مهره‌های قدرتمندتری مانند حقانی، ملا یعقوب، متقی و سایر منتقدان ملاهبت الله بوده است.

 

بنابراین، موضع اخیر رهبر طالبان خطاب به سایر مقامات این گروه مبنی بر اینکه باید همچون «جسد بی‌روح» دستورات و فتاوای او را اطاعت کنند به طور تلویحی حامل این پیام قدرتمند است که در صورت انتقاد و گردن‌کشی از دستورات «امیر» با مجازات سختی روبرو خواهند شد.

 

نرگس اعتماد - جمهور