اشغال حریم هوایی افغانستان؛ توافق دوحه یا ضعف طالبان؟

ملا یعقوب مجاهد؛ وزیر دفاع طالبان ادعا کرده است که این گروه به زودی حاکمیت خود بر حریم هوایی افغانستان را اعمال خواهد کرد و آن را از اشغال خارجی رهایی خواهد بخشید.

 

این در حالی است که طالبان پیش از این اعتراف کرده بودند که حریم هوایی افغانستان در کنترل آنها نیست و درباره گشتزنی هواپیماهای بی سرنشین ناشناس در آسمان ولایت‌های مختلف کشور نیز مدعی شده بودند که این هواپیماها متعلق به امریکاست. اگرچه گزارش‌هایی درباره گشتزنی پهپادهای پاکستانی و حملات پهپادی پاکستان بر فرماندهان تی تی پی در مناطق مرزی کشور نیز منتشر شده است.

 

این در حالی است که رهبران طالبان بارها ادعا کرده اند که استقلال افغانستان را از اشغال خارجی به دست آورده اند و افغانستان برای «نخستین بار» طی ده‌ها سال گذشته یک کشور «مستقل» محسوب می‌شود.

 

اشغال حریم هوایی افغانستان توسط امریکا اما این ادعا را با قاطعیت زیر سوال می‌برد و نشان می‌دهد که طالبان نه تنها قادر به کسب استقلال افغانستان نشده‌اند؛ بلکه همچنان حریم هوایی افغانستان در اشغال قدرت‌های بیگانه است.

 

البته این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که حتی در زمان جمهوریت که افغانستان ادعای «استقلال» می‌کرد؛ اما ده‌ها هزار نیروی خارجی در افغانستان مستقر بودند حریم هوایی کشور در اشغال خارجی‌ها بود و نیروهای امنیتی داخلی تنها با هماهنگی، اطلاع و اجازه نیروهای خارجی قادر به استفاده از حریم هوایی کشور بودند.

 

درباره طالبان اما افزون بر اینکه آنها از قدرت نظامی کافی برای تسلط بر حریم هوایی کشور برخوردار نیستند و به موشک‌های ضد هوایی برای هدف قرار دادن پهپادها و هواپیماهای جنگی دشمن و کشورهای بیگانه دسترسی ندارند یک شائبه دیگر نیز وجود دارد: تبانی با امریکا برای واگذاری زمین به طالبان و واگذاری هوا ایالات متحده.

 

شماری از کارشناسان می‌گویند در نتیجه مذاکرات پنهانی امریکا و طالبان در دوحه و امضای توافق‌نامه استعماری میان آنها که گفته می‌شود دارای بندهای پنهانی است که هیچکس از آن اطلاع ندارد امریکا تنها متعهد شده است که سرزمین افغانستان را به طالبان واگذار می‌کند؛ اما تسلط خود بر حریم هوایی کشور را همچنان حفظ خواهد کرد.

 

نکته قابل تامل این است که پیش از این نیز رهبران امریکایی بارها تصریح کرده بودند که آنها برای کنترل افغانستان تنها نیاز به استفاده از قدرت هوایی خویش به منظور هدف قرار دادن هسته‌های تروریستی و آماج قرار دادن تهدیدهای بالفعل و بالقوه دارند.

 

گزارش‌های دیگر نیز حاکی از آن است که برخی پایگاه‌های نظامی هوایی پاکستان در اختیار امریکایی‌ها قرار دارد و آنها از آنجا با استفاده از پهپادها و ماهواره‌های جاسوسی، افغانستان را کنترل می‌کنند و در صورت لزوم اهدافی را مورد حمله قرار می‌دهند؛ چیزی که در مورد کشتن ایمن الظواهری؛ رهبر القاعده در وزیر اکبرخان کابل اتفاق افتاد. البته گزارش‌هایی نیز درباره حملات پهپادی بر شماری از پایگاه‌های مربوط به طالبان پاکستانی، القاعده و حتی طالبان افغان در برخی از ولایت‌ها منتشر شده است.

 

در این میان اما طالبان آنگونه که انتظار می‌رفت در برابر این حملات و اقدامات هوایی منسوب به امریکا یا پاکستان واکنش شدیدی نشان نداده اند؛ نکته‌ای که این گمانه‌ را تقویت می‌کند که طالبان احتمالاً پیش از این با امریکایی‌ها توافق کرده اند که حریم هوایی کشور همچنان در اشغال ایالات متحده باقی بماند و امریکا با استفاده از آن اهداف راهبردی خود در افغانستان و منطقه را دنبال کند.

 

با این همه اخیراً خبری منتشر شد که بر اساس آن روس‌ها با طالبان توافق کرده اند که سیستم راداری افغانستان را در کوه شهدای صالحین نصب و راه اندازی می‌کنند تا با استفاده از آن طالبان بتوانند کنترل بیشتری بر حریم هوایی کشور داشته باشند.

 

اگرچه تاکنون مشخص نیست که این سیستم صرفاً ترافیک هوایی غیرنظامی را کنترل می‌کند یا کاربرد نظامی نیز دارد؛ اما در صورتی که کاربرد نظامی داشته باشد این امر بدون شک با مخالفت شدید و جدی امریکا روبرو خواهد شد و ایالات متحده برای مختل کردن این سیستم دست به کار خواهد شد.

 

به این ترتیب مشخص نیست که ادعای ملا یعقوب مجاهد؛ وزیر دفاع طالبان درباره کنترل این گروه بر حریم هوایی کشور و پایان دادن به اشغال آن توسط امریکا در آینده نزدیک اشاره به همکاری‌های طالبان با روس‌ها، چینی‌ها و سایر طرف‌ها دارد و یا این صرفاً یک ادعای تبلیغاتی برای نشان دادن قدرت و اراده طالبان برای کسب استقلال کامل کشور محسوب می‌شود.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور