دیدگاه جنجالی بایدن درباره افغانستان؛ تعریف یا توهین؟

جو بایدن؛ رئيس جمهور امریکا گفته است که دلایلی وجود دارد که افغانستان مشهور به «گورستان امپراطوری‌ها» شده است.
 
او در یک نشست خبری مشترک با ویلیام روتو؛ رئيس جمهور کنیا گفت: «اول اینکه بسیار، بسیار، بسیار بعید است که کسی بتواند افغانستان را متحد کند. دوم اینکه راه‌هایی برای کنترل داعش غیر از اشغال افغانستان وجود دارد.»
 
او افزود حمله امریکا به افغانستان هم «ضروری نبود.»
 
آقای بایدن این موضوع را در پاسخ به پرسش رئيس جمهور کنیا گفت که با اشاره به افغانستان پرسید: «در حالی‌که امریکا در حال پایان دادن به جنگ‌های همیشگی خود در خارج است، چرا از کنیا می‌خواهد که برای جنگ دیگری در هائيتی نیرو بفرستد که ۱۲ هزار کیلومتر دورتر از نایروبی است، دلیل این اختلاف و دوگانگی چیست؟»
 
او پیش از این نیز در کارزارهای انتخاباتی قبلی خود گفته بود: «درباره افغانستان باید بگویم، من کاملا مخالف ایده ملت‌سازی در این کشور بودم... ممکن نیست که آن کشور متحد شود، اصلا امکان ندارد که آن کشور یکپارچه شود.»
 
اظهارات تازه رییس جمهوری امریکا درباره یکپارچگی و اتحاد مردم افغانستان بار دیگر واکنش های گسترده ای را برانگیخته است. بسیاری از مردم افغانستان او را متهم به بیان اظهارات نژادپرستانه و نفاق انگیز کرده و فقدان وحدت ملی و وجود تفرقه و تنش میان اقوام و مذاهب کشور را بخشی از میراث استعمار و دخالت و اشغال خارجی دانسته اند.
 
به باور این گروه از منتقدان، افغانستان تا زمانی نمی تواند به عنوان یک ملت متحد، ظاهر شود که مداخلات استعماری ابرقدرت ها به ویژه امریکا و انگلیس و رژيم های دست نشانده و مزدور آنها در منطقه، در امور داخلی افغانستان ادامه داشته باشد.
 
آنها همچنین در این زمینه به سخنان مشابه بایدن در زمانی که معاون باراک اوباما بود و نیز تکرار همان اظهارات در جریان کارزارهای انتخاباتی خود در دوره پیشین انتخابات ریاست جمهوری امریکا اشاره می کنند که بایدن به مثابه یک آنگلوساکسون، گرایش شدید نژادپرستانه دارد و همین گرایش بر نگاه او به مردم افغانستان نیز تاثیر گذاشته است.
 
با اینهمه، این بخش از اظهارات او درباره عدم امکان متحد شدن مردم افغانستان، موافقان اندکی نیز داشته است. این دسته اقلیت معتقد است که اگر مردم افغانستان، متحد می بودند، امروز وضعیت آنها اینگونه نبود و تقدیر سیاسی متفاوتی برای شان رقم می خورد.
 
بخشی دیگر از اظهارات جنجالی رییس جمهوری به تعبیر او درباره «گورستان امپراتوری ها» مربوط می شود؛ چیزی که تحسین و ستایش طالبان را هم برانگیخته؛ یعنی همان نتیجه ای که به احتمال زیاد، بایدن در پی دستیابی به آن بوده است.
 
به گفته صاحب نظران، بایدن سعی کرد با این اظهارات هم به منتقدان خروج آشفته، فاجعه بار، شرم آور و غیرمسئولانه نیروهای امریکایی از افغانستان پاسخ دهد و بگوید که ادامه حضور نظامی امریکا در آن کشور هیچ سودی نداشت جز اینکه هزینه های امریکا در جنگی بیهوده را افزایش می داد، و هم احساسات بخشی از مردم افغانستان و طالبان را تحریک کند که آنها توانسته اند با شکست امریکا به یک پیروزی بزرگ دست یابند و این برای آنها یک افتخار بوده که امریکا افغانستان را ترک کرده است.
 
درباره داعش نیز که بهانه تازه امریکا برای تحمیل هژمونی خود بر افغانستان و آسیای مرکزی است، بایدن به همان باور پیشین خود عمل می کند و آن اینکه با استفاده از پایگاه های نظامی پاکستان، پروژه های امنیتی امریکا در افغانستان و منطقه را به بهانه مقابله با داعش، دنبال می کند.
 
پرواز هواپیماهای بی سرنشین با ادامه اشغال حریم هوایی افغانستان و نیز تقویت و توسعه داعش و دیگر نسخه های تروریزم به کمک پاکستان در افغانستان و انتقال هدفمند آنها به سمت شمال افغانستان و از آنجا به آسیای مرکزی، بخشی دیگر از کارهایی است که دولت بایدن در حال انجام آن است و به این ترتیب، با وجود پایان اشغال مستقیم افغانستان با خروج نیروهای امریکایی، پروژه های امنیتی و استعماری و هژمونیک امریکا پایان نیافته و براساس ایده های بایدن در این زمینه چه بسا تقویت شده است؛ چیزی که از یکسو اجازه ملت سازی و استقرار ثبات در افغانستان را نمی دهد و از جانب دیگر، به رشد روزافزون ارتش ترور در گستره ای به وسعت افغانستان، پاکستان و حتی آسیای مرکزی و... کمک خواهد کرد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور