سودجویی سیاسی طالبان از تعامل اقتصادی منطقه

به دنبال سفر برخی مقام‌های منطقه به افغانستان، ذبیح‌الله مجاهد؛ سخنگوی طالبان ادعا کرده که کشورهای منطقه به این درک رسیده اند که افغانستان چقدر می‌تواند مفید باشد و با اهمیت واقع شود.

 

ذبیح‌الله مجاهد گفته که «دوری جستن برخی کشورها از ما، مشکل خودشان است.»

 

پس از سفر شماری از مقام‌های ترکمنستان و قزاقستان به کابل، سخنگوی طالبان مدعی شد که دیپلماسی این گروه اثرگذار بوده و منطقه اهمیت افغانستان را درک کرده است.

 

مجاهد به رادیو – تلویزیون ملی، تحت کنترل این گروه گفت که طالبان خواهان برقراری روابط دیپلماتیک با همه کشورها هستند.

 

اظهارات او در حالی بیان شده که بسیاری از کشورها مخالف سیاست‌های طالبان‌اند و پیوسته از این گروه به خاطر منع آموزش و کار زنان و دختران و نقض حقوق بشر انتقاد کرده‌اند.

 

تاکنون هیچ کشوری طالبان را به رسمیت نمی‌شناسد.

 

در چند روز گذشته شماری از مقام‌های ترکمنستان و قزاقستان به کابل سفر کردند و درباره مسائل اقتصادی با طالبان گفتگو کردند.

 

در این شکی نیست که توجه کشورهای همسایه و منطقه به فرصت های اقتصادی وسوسه انگیز و سودآور افغانستان به صورت قابل توجهی افزایش یافته است. این روند موجب شکل گیری یک مسابقه اقتصادی میان کشورهای پیرامون افغانستان به منظور سبقت گرفتن از همدیگر برای امضای قراردادهای بیشتر و تصاحب پروژه های سودمندتر شده است.

 

سفرهای اخیر هیات های بزرگ دو کشور آسیای مرکزی به کابل و همزمان با آن، سفر هیات طالبان به ازبکستان، از مهم ترین رویدادهایی بود که طالبان را به عنوان رژيمی که هنوز از سوی هیچ کشوری به رسمیت شناخته نمی شود و فاقد مشروعیت و اعتبار سیاسی در سطح جهانی است به وجد می آورد.

 

واکنش ذبیح الله مجاهد نیز برخاسته از همین احساس است؛ زیرا طالبان می خواهند نشان دهند که برخلاف تصور رایج، رژيم به رهبری این گروه، منزوی و مطرود نیست و با وجود عدم رسمیت، کشورهای زیادی هستند که عملا با این گروه تعامل دارند و حاکمیت آن را به طور ضمنی به رسمیت شناخته اند.

 

طالبان همچنین با معرفی سفرای خود به برخی کشورها تصور می کنند که رسمیت در عمل اتفاق افتاده و فقط اعلام رسمی آن مانده است!

 

این در حالی است که به باور بسیاری از کارشناسان، سودجویی سیاسی طالبان از تحولات و تعاملات اقتصادی با کشورهای همسایه و منطقه، بیش از آنکه ناشی از واقعیتی غیرقابل انکار باشد، برخاسته از اراده رهبران این گروه برای تبلیغ و تحمیل حاکمیت و مشروعیت برساخته خویش است.

 

طالبان می دانند که این آمد و شدها نه متضمن چشم انداز آینده روابط این گروه با کشورهاست و نه چیزی را در حال حاضر، تغییر می دهد.

 

بسیاری از کشورهایی که در حال حاضر سرگرم «تعامل» با طالبان هستند و حتی با این گروه روابط سیاسی و دیپلماتیک دارند، همچنان از گسترش بی پروا تعاملات پرهیز می کنند و مطالبات اصولی خود در زمینه شناسایی رسمی رژیم طالبان را تکرار می کنند.

 

در حوزه اقتصادی نیز هیچ کشوری – حتی چین- حاضر نیست که روی پروژه های بزرگ و بلندمدت چند ده ساله سرمایه گذاری کند و یا با ایجاد زیرساخت های سنگین و پرهزینه،‌ تلاش کند جای پای خود را در بازار بزرگ اقتصاد افغانستان، مستحکم سازد.

 

بسیاری از کشورها در شرایط کنونی صرفا به قراردادهای کوتاه مدت، داد و ستدهای کم هزینه در بازه زمانی کوتاه و اقدامات نمادین دیگری مانند برپایی نمایشگاه های مشترک، اعزام هیات ها و شرکت در نشست های منطقه ای با طالبان ارتباط دارند و این ارتباطات، هرگز مبتنی بر یک برنامه بلندنظرانه استراتژيک در مقیاس درازمدت نیست.

 

اینهمه نشان می دهد که کشورها اول اینکه نسبت به وضعیت امنیتی ناپایدار و به شدت شکننده افغانستان، نگران هستند و مطمئن نیستند که حاکمیت قومی، قبیله ای و ایدئولوژیک طالبان با این شیوه، قادر به حفظ و استمرار بقای خود باشد.

 

از جانب دیگر، بسیاری از کشورها نسبت به طالبان با سوء ظن نگاه می کنند،‌ هنوز این گروه را به یک نیروی تروریستی می دانند که با تروریست های فراملیتی ارتباطات وثیق و ناگسستنی دارد و در عین حال، نسبت به رقابت های موجود میان طالبان و داعش آگاه اند و می خواهند از راه حفظ روابط کژدار و مریز سیاسی و اقتصادی با این گروه، اجازه ندهند که حاکمیت آنها بر افغانستان برای آنان تبدیل به یک تهدید مستقیم شود و تروریست های فعال در افغانستان را به سمت کشورهای همسایه، گسیل بدارد.

 

اگرچه نسبت به نتایج مثبت این رویکرد، اما و اگرهای فراوانی وجود دارد؛ اما این شیوه به منظور کنترل طالبان و مهار تروریزم، همچنان در دستور کار کشورها قرار دارد.

 

نرگس اعتماد - جمهور