انتظارات طالبان از دولت جدید پاکستان

حکومت طالبان می‌گوید از دولت جدید پاکستان «توقع دارد» که در روند اخراج اجباری مهاجران افغان از این کشور «انعطاف» نشان دهد. ذبیح‌الله مجاهد؛ طالبان در این باره گفت که «ما از حکومت جدید این توقع را داریم که منافع مشترکی که افغانستان و پاکستان باهم دارند، مدنظر گرفته شود.»

 

او افزود که در موضوع مهاجران افغان در این کشور «انعطاف و برخورد قانونی و اصولی صورت بگیرد» و از اخراج اجباری آن‌ها «خودداری شود.»

 

آقای مجاهد افزود که حکومت طالبان خواهان «رونق» تجارت و «سهولت رفت و آمد» میان دو کشور است و می‌خواهد که «روابط حسنه» با پاکستان داشته باشد و در این مورد «جدی» است و از طرف حکومت جدید در اسلام آباد نیز خواهان آن است.

 

پس از توافق دو حزب عمده پاکستان برای تشکیل حکومت ائتلافی، آصف علی زرداری از حزب مردم پاکستان برای دومین بار به ریاست جمهوری پاکستان رسید. شهباز شریف از حزب مسلم‌لیگ نیز برای دومین بار نخست‌وزیر پاکستان شد.

 

اکنون که سرنوشت سیاسی پاکستان مشخص شده است، طالبان در حال تلاش برای تنظیم سیاست خارجی خود براساس عناصر شریک در دولت ائتلافی اسلام آباد اند. 

 

اگرچه در این میان، هیچ شکی وجود ندارد که یک اصل در سیاست خارجی پاکستان به ویژه در قبال افغانستان و هند، ثابت است و آن نقش محوری و غیرقابل انکار ارتش و آی اس آی می باشد؛ بنابراین، اگر دولت موقت به رهبری انوارالحق کاکر، تنش با طالبان را به حداکثر رساند، مرزها را مسدود کرد، تصمیم به اخراج بیش از یک و نیم میلیون پناهجو گرفت و همه روزه طالبان را به پناه دادن، آموزش و تسلیح طالبان پاکستانی و حمایت از تروریزم متهم می کرد، نباید فراموش کرد که ارتش و سازمان جاسوسی نظامی آن نیز در تدوین و پیشبرد این سیاست، نقش اصلی را داشتند؛ چیزی که در اظهارات توهین آمیز اخیر فرمانده ارتش پاکستان علیه افغانستان هم بازتاب یافته بود.

 

با اینهمه، کسانی که امروزه در رأس امور پاکستان قرار گرفته اند، روابط سنتی نزدیکی با رهبران طالبان در گذشته داشته اند. هریک از احزاب مردم و مسلم لیگ، در دوره هایی که بر پاکستان، حکمرانی کرده اند یا در ایجاد و یا در تامین و تغذیه طالبان به مثابه یک نیروی نیابتی پاکستان، نقش و سهم داشته اند.

 

اینک هردو حزب در رأس امور پاکستان قرار گرفته اند؛ یکی سکان هدایت دولت و کابینه را در اختیار دارد و دیگری پست تشریفاتی و نمادین ریاست جمهوری را اشغال کرده است.

 

با این حال، واضح است که طالبان، بسیار مشتاق بودند که حزب عمران خان دوباره به قدرت بازمی گشت؛ حزبی که هم به دلیل یگانگی قومی شخص عمران خان با رهبران شبکه حقانی و هم به جهت حمایت های گسترده، علنی و بی پرده آن از رژیم طالبان، گزینه مطلوب رهبران این رژیم برای تسلط بر اسلام آباد بود؛ اما همان گونه که اشاره شد با تشکیل دولت ائتلافی مردم – مسلم لیگ، امیدهای طالبان برای احیا و ترمیم روابط پرتنش پیشین آنها افزایش پیدا کرده است.

 

طالبان امیدوار اند که آنها دوباره به نقش خود به عنوان نیروی نیابتی پاکستان بازگردند و در مقابل، دولت غیرنظامی اسلام آباد، نگاه امنیتی در حوزه سیاست خارجی آن کشور در قبال افغانستان را تعدیل کند، واقعیت های جاری در افغانستان را بهتر بفهمد، موقعیت دشوار طالبان را در معادلات سیاسی و قومی افغانستان و همچنین دشواری ها و تنگناهای آن در برخورد جدی تر با گروه های تروریستی همپیمان آن را درک کند و روابط گسترده سیاسی، تجاری، اقتصادی و امنیتی خود با رژيم طالبان را از سر بگیرد.

 

برای طالبان بسیار مهم است که مسیرهای ارزان پاکستان برای داد و ستد تجارتی دوباره احیا شود، محدودیت های دست و پا گیر بر تاجران در مرزها و بنادر برداشته شود، تعرفه های گمرکی تعدیل شود و موانع و محدودیت های پرهزینه و درد سر ساز امنیتی و اداری، حذف گردد تا این رژیم مجبور نشود به گزینه های جایگزین مانند چابهار و گسترش روابط اقتصادی به جای پاکستان با ایران و هند رو بیاورد.

 

از جانب دیگر، اخراج لجام گسیخته پناهجویان، علیرغم مزیت هایی که برای طالبان به منظور جا به جایی قومی و تغییر بافت جمعیتی مناطق شمالی و مرکزی افغانستان داشت، فشار مالی زیادی را بر دولت نوپای این گروه تحمیل کرد و ادامه آن، این فشار را دوچندان خواهد کرد؛ بنابراین، یکی دیگر از انتظارات طالبان از دولت جدید اسلام آباد، پایان دادن به این روند است.

 

طالبان برای نشان دادن حسن نیت و آمادگی خود برای دستیابی به این اهداف، پیشاپیش سیگنال های مثبت را هم از طریق روحانیون وابسته به جمعیت علمای اسلام پاکستان و مدیران مدرسه پرنفوذ حقانیه و هم از مسیر فشار بر طالبان پاکستانی برای توقف حملات خود در ایام انتخابات و پس از آن، برای اسلام آباد ارسال کرده اند؛ بنابراین، پیش بینی می شود که با تشکیل دولت جدید اسلام آباد، روابط پاکستان با طالبان هم دستخوش تغییر شود و مطالبات و انتظارات طالبان از سوی رهبران مسلط بر اسلام آباد، مورد توجه قرار بگیرد.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور