نشست دوحه؛ طالبان نگران چه هستند؟
امیرخان متقی؛ سرپرست وزارت خارجه طالبان در دیدار با فریدون سینیرلی اوغلو؛ هماهنگ‌کننده ویژه سازمان ملل متحد گفته است که این گروه پس از دریافت «اطلاعات دقیق در مورد ساختار، دستور کار و ترکیب» نشست دوحه برای مشارکت در آن تصمیم‌گیری خواهد کرد.
وی تصریح کرده که طالبان به «تعامل سازنده» با سازمان ملل متحد علاقهمند هستند.
متقی همچنین تصریح کرده: «هیچ دلیل و نیازی برای تعیین نماینده خاص دیگر در حضور یوناما و وضعیت کنونی افغانستان وجود ندارد.»
متقی پیش از این نیز در دیدار با رزا اوتونبایوا؛ رییس یوناما هم از او درباره «آجندا و ترکیب» نشست دوحه توضیح خواسته بود.
پیشتر، استفان دوجاریک؛ سخنگوی دبیرکل سازمان ملل گفته بود که نمایندگان ویژه کشورها در امور افغانستان به‌هدف انسجام رویکرد کشورهای مختلف و پرداختن به ارزیابی‌های مستقل درباره این کشور نشستی را برگزار میکنند.
فریدون سینیرلی‌اوغلو هم هدف از برگزاری این نشست را «تعامل مستمر جامعه جهانی با افغانستان از طریق یک روند دوامدار» خوانده است.
تاکید طالبان بر لزوم توضیح سازمان ملل درباره ترکیب، اهداف و موضوعات در دستور کار دومین نشست دوحه برای افغانستان در حالی صورت می‌گیرد که طالبان، پیش از این، انتقاد کرده بودند که چرا در نشست اول دوحه به ابتکار سازمان ملل دعوت نشده‌اند.
آیا این امر، نشان می‌دهد که طالبان درباره اهداف پشت پرده، دومین نشست دوحه به ابتکار و میزبانی سازمان ملل درباره افغانستان، تردید دارند و نسبت به پیامدهای آن برای بقای حاکمیت خود نگران اند؟
آیا طالبان از این‌که از حمایت کشورهای منطقه برخوردار اند، ابتکارات منطقه‌ای برای افغانستان را سودمند و ثمربخش ارزیابی میکنند و نشست دوحه را تلاش غرب برای آسیب‌زدن به روندهای منطقه‌ای و برنامه‌ای تازه برای اعمال نفوذ قدرت‌های بیگانه بر معادلات سیاسی در افغانستان می‌دانند؟
آیا گزارش ارزیابی مستقل افغانستان که از سوی فریدون سینیرلی اوغلو تهیه شده و در پی آن، صدور قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد، رویکرد طالبان نسبت به روند دوحه را تغییر داده و از دید سران طالبان، این روند، به نفع أنان نیست؟
پاسخ به هریک از این پرسش‌ها بستگی به روشن‌شدن مسایل زیادی دارد؛ اما آنچه در حال حاضر می‌توان مطرح کرد این است که طالبان نسبت به پشت پرده نشست دوحه، تصمیماتی که قرار است در آن گرفته شود و نیز پیامدهای سیاسی و امنیتی آن برای دولت خود، عمیقا نگران اند.
نکته قابل تأمل این است که بازیگران بزرگ بین‌المللی و منطقه‌ای مانند روسیه و چین که عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل هستند، با طالبان، روابط نزدیکی دارند و به قطعنامه شورای امنیت درباره افغانستان هم رأی ممتنع داده بودند، نگرانی‌های مشابهی درباره نشست دوحه دارند و آن را در مقابل روندهای منطقه‌ای جاری در زمینه افغانستان می‌دانند.
نشست ابتکار منطقه‌ای افغانستان که به ابتکار ایران تشکیل شده و اخیرا نخستین جلسه آن با میزبانی طالبان در کابل دایر شد، یکی از همین روندهاست که بر محوریت منطقه برای حل معادلات سیاسی و امنیتی افغانستان، تاکید می‌کند و ابتکارات جهانی مانند نشست دوحه را زمینه‌ساز دخالت قدرت‌های بزرگ در امور داخلی افغانستان و منطقه می‌داند.
رویکرد یگانه طالبان و کشورهای منطقه، علیرغم اختلاف‌های عمیق و شگرفی که درباره نوع نظام سیاسی، مسایل امنیتی، مبارزه با تروریزم، تعهدات کابل در قبال امنیت و ثبات کشورهای همسایه، مواد مخدر، تروریزم، مشارکت اقوام و اقلیت‌های دیگر در قدرت و... وجود دارد، سران طالبان را بر آن داشته تا این بار با تردید و تأمل جسورانه‌‌تری درباره شرکت یا عدم شرکت در نشست دوحه، ابراز نظر کنند و از سازمان ملل درباره این نشست و خروجی آن، توضیح بخواهند.
نکته دیگر این است که طالبان می‌خواهند اطمینان حاصل کنند که اراده برگزارکنندگان نشست دوحه، تعاملی است نه تقابلی. به بیان روشن‌تر، طالبان می‌خواهند مطمئن شوند که این نشست در راستای شناسایی رسمی دولت آن‌ها قرار دارد نه در جهت تغییر آن به نفع طرف‌های دیگر و تشکیل یک دولت فراگیر متشکل از طالبان و دیگران.
با توجه به این نگرانی‌ها و تردیدهاست که طالبان، تاکنون درباره شرکت قطعی‌شان در نشست دوحه، تصمیم نگرفته‌اند؛ اما همچنان به رایزنی‌های فشرده خود با نمایندگان سازمان ملل ادامه می‌دهند تا پیشاپیش، از تحقق مطالبات خویش به ویژه در زمینه کسب شناسایی رسمی و عدم اعمال فشار برای لزوم تغییر ساختار نظام سیاسی، اطمینان حاصل کنند.
محمدرضا امینی - جمهور
