نشست لندن؛ چرا شیپور جنگ بلندتر از صدای صلح بود؟

شماری از چهره‌های سیاسی افغانستان در تبعید در تازه‌ترین موضع‌ خود در نشستی که روز یکشنبه ۸ دلو در لندن برگزار شده بود با لحن شدیدی بر «مبارزه» و به هرشکلی با حکومت طالبان تاکید کردند. احمد مسعود؛ رهبر «جبهه مقاومت ملی» می‌گوید دنیا انتظار دارد که مردم افغانستان در مقابل طالبان «به هر شکلی» مبارزه کنند.

 

این نشست در حالی برگزار شد که کشورهای همسایه و منطقه برای شرکت در نشستی به میزبانی وزیر خارجه طالبان در روز دوشنبه ۹ دلو آماده می شدند و به زودی نیز نشست بزرگی از سوی سازمان ملل درباره افغانستان با حضور نماینده طالبان در دوحه پایتخت قطر، برگزار خواهد شد. در هیچیک از نشست های یادشده، رهبران سیاسی و جهادی ضد طالبان، دعوت نشده اند؛ بنابراین، نشست لندن، بستری برای بازتاب صدای صریح آنان بود.

 

احمد مسعود، شاخص ترین چهره ای که رهبری یک جبهه نظامی علیه طالبان را به عهده دارد، خواستار مبارزه مردم افغانستان با رژيم طالبان به هر شکلی شد؛ چیزی که به وضوح، هرگونه راه حل مسالمت آمیز و سازش کارانه سیاسی با این رژيم را نفی می کند. 

 

او که از طریق تماس ویدیویی در نشستی به مناسبت سالگرد کشته شدن فرمانده خیرخواه اندرابی در دانشگاه وست‌مینستر لندن صحبت می‌کرد، گفت: «به هر شکلی که شود چه در خیابان، چه در کوهپایه‌ها، چه مجازی و چه سیاسی و به شکل نظامی و اشکال مختلف باید اعتراض، مبارزه و مقاومت خود را برای تغییر اعلان کنیم.»

 

نکته محوری در سخنان او «مبارزه» بود؛ یعنی چیزی که از راه صلح و سازش به دست نمی آید و هیچ راهی جز مقابله با رژيم طالبان وجود ندارد. این در حالی است که دو ابتکار منطقه ای و فرامنطقه ای مورد اشاره بر این اساس استوار هستند که از طریق «تعامل» و گفتگو با طالبان باید راهی برای آینده سیاسی افغانستان پیدا کرد.

 

آقای مسعود در نشست لندن گفت: «از باورها و آجنداهای کوچک شخصی بیرون بیاییم. ما به یک ابرساختار کلانی به نام افغانستان با تمام باورهای متفاوت، باورمند شویم.»

 

این بخش از سخنان او ظاهرا خطاب به رهبران و جریان های سیاسی و قومی ضد طالبان بود که هنوز به دلیل رقابت ها و کینه توزی‌ های پیشین یا رویکردهای منفعت اندیشانه شخصی و گروهی، نتوانسته اند زیر یک چتر و چارچوب بزرگ و فراگیر برای مقابله با طالبان، فراهم بیایند و متحد شوند. 

 

ناظران نیز معتقد اند که این نقطه ضعف بزرگی برای جریان های ضد طالبان است و همین موضوع نیز موجب شده که این جریان ها تاکنون از سوی هیچ کشور و نهادی در عرصه بین المللی، آنگونه که شایسته بوده، مورد توجه قرار نگیرند.

 

مسعود تاکید کرد که «فردای افغانستان در دست مردم افغانستان است که انتخاب کنند که چه می‌خواهند و چگونه می‌خواهند زندگی کنند.»

 

او گفت که «یک مجموعه قلیل و کوچک که بدون شک ریشه در بین مردم ما ندارد، حاکم بر سرنوشت میلیون‌ها نفر شده است.»

 

در این زمینه هم به نظر می رسد که احمد مسعود، دو موضوع را به طور اصولی مورد توجه و تاکید قرار می دهد: یکی اینکه هرگونه تصمیم گیری درباره آینده سیاسی افغانستان، حق مردم است و این آنها هستند که در یک سازوکار دموکراتیک و آزاد، باید برای آینده شان تصمیم بگیرند نه قدرت های خارجی یا نیروهای داخلی. دوم اینکه طالبان، ریشه مردمی ندارند، فاقد مشروعیت ملی اند و از هیچ جریان قومی بزرگی نمایندگی نمی کنند؛ بنابراین، نمی توانند در برابر اراده میلیون ها نفر پیروز شوند.

 

یونس قانونی نیز که از طریق زوم در این نشست صحبت می‌کرد، گفت برخلاف بحث‌های موجود، راه حل قضیه افغانستان تشکیل حکومت «همه‌شمول» نیست؛ بلکه تغییر اساسی وضعیت و آغاز «یک پروسه فراگیر ملی» است.

 

آقای قانونی که اصولا یک سیاستمدار است و هیچگاه به عنوان یک فرمانده نظامی شناخته نشده است، به طور حیرت انگیزی راه حل مورد تاکید بسیاری از کشورها و سازمان ها یعنی تشکیل دولت همه شمول را نفی می کند و بر لزوم تغییر اساسی وضعیت و آغاز یک پروسه فراگیر ملی پافشاری می ورزد. این نشان می دهد که نه فقط فرماندهان نظامی؛ بلکه حتی رهبران سیاسی شرکت کننده در نشست لندن نیز ناگزیری استفاده از روش های نظامی و سخت افزاری برای مقابله با طالبان را تایید می کنند و این می تواند بسیار معنادار باشد.

 

او گفت افغانستان به «بهشت امن تروریستان و دوزخ مردم افغانستان» و «به مرکز صدور تروریسم و هراس‌افکنی در چارچوب خلافت‌طلبی» تبدیل شده است.

 

به گفته او، «ائتلافی از گروه‌های تندرو تروریستی شکل گرفته و گام بعدی گرفتن پاکستان و آسیای میانه است.»

 

در این بخش از سخنرانی خود، آقای قانونی، توجه جامعه جهانی را به خطرات امنیتی ناشی از تسلط طالبان بر افغانستان، جلب کرد و هشدار داد که در صورت عدم اقدام بزرگ برای تغییر، پیامدهای ناشی از تبدیل افغانستان به بهشت امن تروریست ها دامن منطقه و جهان را خواهد گرفت و از پاکستان تا آسیای مرکزی باید آماده تجربه وضعیتی مشابه افغانستان باشند.

 

عطامحمد نور؛ والی سابق بلخ نیز که از طریق زوم صحبت می‌کرد، خواهان دعوت جریان‌های سیاسی به نشست دوحه شد که قرار است از سوی سازمان ملل در روزهای ۱۸-۱۹ فبروری در مورد افغانستان برگزار شود.

 

این در حالی است که گفته می شود از طالبان در نشست دوحه دعوت شده؛ اما تاکنون هیچ نشانه ای از دعوت مخالفان طالبان وجود ندارد و این امر، نگرانی ها درباره توطئه قدرت های بزرگ برای اعطای مشروعیت یکجانبه به رژيم طالبان و نادیده گرفتن نمایندگان واقعی مردم افغانستان را افزایش داده است.

 

محمد محقق نیز گفت که «فضای قیام» در افغانستان فراهم شده و هر روز مردم از داخل این کشور با آنها تماس می‌گیرند که راه مبارزه و قیام علیه طالبان را باز کنند.

 

آقای محقق که خود سابقه مبارزه نظامی با طالبان را دارد در سال های اخیر به دلیل فراز و نشیب های سیاسی، محبوبیت پیشین خود را از دست داده است. او همچنین پیش از این، از ابراز خستگی از زندگی سیاسی و نظامی، سخن گفته و افزوده بود که این مقطع از زندگی اش را می خواهد با فرزندانش بگذراند. با این حال، سخنان تازه او در نشست لندن، نشان می دهد که او هم ظاهرا نسبت به آغاز یک مبارزه نظامی با طالبان، امیدوار شده و از آمادگی ضمنی اش برای بازگشت به جنگ، خبر می دهد.

 

نیلوفر ابراهیمی و ضیا آریانژاد؛ از نمایندکان پیشین مجلس افغانستان نیز با تاکید بر جنگ و مقاومت علیه طالبان از ایجاد «نظام فدرالی» در کشور ابراز حمایت کردند.

 

به این ترتیب، در نشست لندن، برخلاف نشست ها و روندهایی که تاکنون درباره افغانستان برگزار شده، تقریبا تمام شرکت کنندگان، بر شیپور جنگ دمیدند و صدای صلح و سیاست، کمتر شنیده شد. این نشانگر یک تغییر بزرگ در نگاه رهبران ضد طالبان است و شاید به معنای آن باشد که آنها از یکسو، از دستیابی به توافق سیاسی برای عبور از بحران و بن بست ناشی از تسلط طالبان، ناامید شده اند و از جانب دیگر، سیگنال هایی از خارج دریافت کرده اند که آنها را به آغاز نبردهای نظامی و مقاومت سخت افزاری علیه رژيم طالبان امیدوار کرده است.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور