آقای استانکزی نگران آینده نظام طالبان است و از اینکه رویکردهای تندروانه افراطیون بار دیگر آن را منزوی کرده، به حاشیه براند و حیات و بقای آن را در داخل و خارج از کشور به خطر بیاندازد، عمیقا نگران است و می خواهد به تندروها بگوید که به نام شریعت، آینده رژیم را به خطر می اندازید؛ پس کمی عاقل باشید، آهسته حرکت کنید و در تحمیل شریعت طالبانی، تعجیل نکنید!

شیرمحمد عباس استانکزی؛ معاون وزارت خارجه طالبان می‌گوید نظام و حکومت داری «با افراط و تفریط» کار نخواهد کرد و گفته اگر دستور «حاکم و رهبر خلاف شرع باشد» آن را نباید پذیرفت.
 
گفته شده آقای استانکزی این اظهارات را که به تازگی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، هفته گذشته در مراسمی در یک مدرسه دینی در ولایت لوگر بیان کرده است.
 
او می‌افزاید که هرگاه حکمی «خلاف شریعت» از جانب هر کسی «چه حاکم باشد، چه والی، چه رئیس باشد چه آمر» صادر شود، هر کسی حق دارد که در برابر آن انتقاد کند و آن را قبول نکند.
 
آقای استانکزی از رهبران منتقد طالبان است که از همان آغاز، الگویی از رویکردهای معتدل را ترویج کرده و در برابر دیدگاه های تندروانه و فتاوی و  فرامین شاذ و رادیکال دیگر رهبران این رژیم ایستاده است.
 
در مقطعی حتی گزارش شد که او به دلیل اختلاف با رهبران تندرو طالبان، کابل را ترک کرده و به امارات رفته است. این نشان می دهد که اختلاف و فاصله میان جناح تندرو و میانه رو طالبان، بسیار عمیق و جدی است و این امر روز به روز تشدید می شود که یکی از نشانه های آن، لحن صحبت های انتقادی عباس استانکزی است.
 
به عنوان نمونه، او در بخشی از سخنرانی اخیرش با لحنی تند ظاهراً با اشاره به ممنوعیت تحصیل و کار زنان از سوی حاکمیت، حکایتی از اوایل اسلام را روایت می‌کند و می گوید: «...آزادی به این گفته می‌شود که در زمان حضرت عمر زنان برمی‌خیزند و می‌گویند حقی که خداوند به ما داده است تو چه کاره‌ای که آن را از ما می‌گیری. به این باید بگوییم آزادی...امرای ما پیامبران نیستند به آنها وحی نیامده است. آنها صحابه نیستند... هر کسی اگر خطایی بکند، وظیفه هر فرد مسلمان است که به آمر خود بگوید این کار تو خلاف شریعت است.»
 
اگرچه گفته می شود که طیفی از رهبران «میانه رو» طالبان با آقای استانکزی همسو و همفکر هستند و از دیدگاه های در برابر تصمیمات تندروانه رهبر طالبان و اطرافیان او حمایت می کنند؛ اما دست کم در عرصه عمل، آقای استانکزی، تنها به نظر می رسد و تاکنون تنها چهره ای بوده که به طور جدی و آشکار در برابر دیدگاه ها، تصمیمات و فرامین ملا هبت الله و همفکران او در تشکیلات طالبان ایستاده و آنها را به چالش کشیده است.
 
با این حال، آقای استانکزی به جز حمایت پنهان دیگر رهبران «میانه رو» طالبان، یک قدرت کاربردی و مؤثر دیگر هم دارد و آن، تسلط او بر منابع تاریخی، حدیثی و روایی اهل سنت است. اشاره او به داستان چالش زنان صدر اسلام با خلیفه دوم هم این برداشت را تایید می کند و نشان می دهد که چالش او با خوانش افراطی رهبران رادیکال طالبان، از پشتوانه های فقهی، کلامی و تاریخی برخوردار است و بربنیاد همین پشتوانه است که او با شجاعت از طالبان می خواهد که اگر دستورات حاکمان مافوق شان را خلاف شریعت تشخیص می دهند باید در برابر آن بایستند و آن را اجرا نکنند.
 
او تاکید می‌کند که «اسلام واقعی» باید تطبیق شود و «افراط نباید شود» و به زن و مرد و کودک حقوق آن‌ها باید داده شود.
 
بر این اساس، این چهره کلیدی رژيم طالبان قبول دارد که آنچه از سوی همگنان او به نام «شریعت اسلامی» اجرا می شود «اسلام واقعی» نیست؛ بلکه خوانش و برداشت افراطی و انحرافی عناصر تندرو و متحجر این گروه است که مقاومت و چالش و ایستادگی در برابر آن، نه تنها گردنکشی و تمرد از امر خلیفه مسلمین محسوب نمی شود؛ بلکه در راستای دفاع از «اسلام واقعی» و شریعت اسلامی است.
 
او می‌گوید که برای حفاظت از این نظام «باید اندکی از تدبیر و عقل کار بگیریم هر چیز با عجله نمی‌شود».
 
این اظهارات او تایید می کند که آقای استانکزی در عین حال نگران آینده نظام طالبان است و از اینکه رویکردهای تندروانه افراطیون بار دیگر آن را منزوی کرده، به حاشیه براند و حیات و بقای آن را در داخل و خارج از کشور به خطر بیاندازد، عمیقا نگران است و می خواهد به تندروها بگوید که به نام شریعت، آینده رژیم را به خطر می اندازید؛ پس کمی عاقل باشید، آهسته حرکت کنید و در تحمیل شریعت طالبانی، تعجیل نکنید!
 
آقای استانکزی همچنین در مراسم فراغت علمای دینی می‌افزاید که «علوم دنیایی» (غیردینی) هم نیاز است و برای بیرون شدن از وابستگی خارجی باید کیمیا، بیولوژی و فزیک و الجبر را هم یاد بگیریم.  
 
او می‌گوید: «امروز که اتم و بمب و هواپیما می‌سازند از طریق کیمیا و فزیک می‌سازند... ساعت را به دست می‌کنیم؛ ولی نمی‌توانیم آن را بسازیم... در سال ۲۰۰۱ که امریکا به ما حمله هوایی کرد، هیچ چیزی برای دفاع نداشتیم؛ چون به قرآن درست عمل نکردیم، اگر می‌کردیم امروز ما بر امریکا چیره می‌شدیم.»
 
عباس استانکزی در این بخش از سخنانش به همگروهی های تندرو خود توضیح می دهد که با افراطی گری، تحجر و دگم اندیشی جاهلانه شان چگونه تیشه به ریشه خودشان می زنند؛ زیرا مانع از دستیابی به چیزهایی می شوند که مشتاق داشتن آن هستند؛ اما با واپس گرایی و عقب ماندگی و جمود و تحجر، مانع از دستیابی به آن می شوند؛ چون دانش مدرن را نفی و نابود می کنند.
 
او در این سخنرانی می‌‌گوید: «من به بزرگان این حرف را زده‌ام که اگر ما در این نظام یک تخطی بکنیم که این نظام در نتیجه آن خراب شود، در روز حشر دست میلیون‌ها شهید به گریبان ما خواهند بود.»
 
در این فراز از سخنرانی اش، عباس استانکزی رهبران طالبان را که در برابر هیچ مرجعی خود را پاسخگو نمی دانند، قانونی برای عمل براساس آن ندارند، پارلمان یا شورایی که در برابر آن پاسخگو باشند، وجود ندارد و مردم را اصولا به رسمیت نمی شناسند، به پرسشگری «شهدا» در روز قیامت، حواله و هشدار می دهد که اگر با تصمیمات افراطی شان نظام را به خطر بیاندازند، باید فردای قیامت در برابر «شهدا» جوابگو باشند!
 
او در بخش دیگری از سخنرانی خود می‌گوید: «در اسلام افراط و تفریط وجود ندارد. افراط و تفریط در میان یهودیان و مسیحیان بود که خداوند اسلام را نازل کرد که یک دین معتدل است.»
 
او از افراد مسلح طالبان هم خواست که به مردم نشان بدهند که با افراد مسلح نظام قبلی متفاوت هستند.
 
او خطاب به آ‌نها گفت: «اخلاق و رفتار صحابه و خلفای راشدین را در برخورد با مردم در پیش بگیرید.»
 
به این ترتیب، معاون سیاسی وزارت خارجه طالبان به رهبران افراطی این گروه، نشان می دهد که اسلام با افراط گرایی، نسبتی ندارد و کسانی که نسخه ای افراطی از اسلام ارائه می کنند نیز نسبتی با «اسلام واقعی» ندارند و درست همان راهی را می روند که ادیان منسوخ شده پیش از اسلام رفته بودند و منجر به نزول اسلام شد.
 
او همچنین درباره عملکرد فسادآلود و زورگویانه ملیشه های طالبان از آنان می خواهد که از نظامیان نظام سابق، متفاوت باشند و راه صلاح و اصلاح را در پیش بگیرند.
 
آقای استانکزی همچنین تاکید کرد: «چشم امید مردم به سوی ماست...هر قدم و هر نفس ما مورد پاسخگویی قرار می‌گیرد.»
 
او افزود که حتی «چشم امید» مسلمانان جهان به حکومت طالبان است. او از جمله گفت که بزرگان «مجاهدین فلسطین» با او در ارتباط است و به او گفته است که «امید ما به شماست و امیدوارند روزی مثل شما آزاد شویم».
 
با این حساب، او به طالبان توصیه می کند که نگران حسابرسی مردم باشند؛ زیرا در برابر آنان پاسخگو خواهند بود. او در عین حال، تاکید می کند که طالبان با عملکرد افتضاح خود، جنبش های «اسلامی» در منطقه و جهان را ناامید نکنند و نشان دهند که جریان های «جهادی» هم ظرفیت و قدرت حکومت کردن را دارند و می توانند بهترین الگو در این زمینه باشند.
 
قبل از این نیز آقای استانکزی با تصمیم طالبان در زمینه محدودیت آموزش زنان مخالفت کرده بود.
او در مراسمی در کابل گفته بود: «به صراحت باید بگویم که آموزش بر زن و مرد فرض است، در این زمینه صدها فتوا وجود دارد و هیچکس از فرض بودن آن انکار نمی‌تواند بکند و هیچ نوع مخالفت شرعی در مورد این مساله وجود ندارد».
 
با اینهمه، بسیار بعید است که هشدارها، انذارها، توصیه ها، نهیب ها، دادخواهی ها و چالش های عباس استانکزی در شرایط کنونی در میان رهبران تندرو طالبان که بر گلوگاه های اصلی قدرت، مسلط هستند، شنونده ای داشته باشد و به آن ترتیب اثر داده شود.
 
گفته می شود ندامحمد ندیم؛ سرپرست وزارت تحصیلات عالی طالبان که اعلام کننده و مجری برخی از سیاست های زن ستیزانه رهبر طالبان است، در پاسخ به چالش ها و انتقادات عباس استانکزی گفته که فراگیری علوم غیردینی «مباح» است و وقتی مباح در تعارض با حکم حاکم اسلامی قرار می گیرد، حکم حاکم ترجیح دارد!
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور