چشم‌انداز علمی افغانستان تحت تاثیر نگاه جنسیت‌زده طالبان

وزارت تحصیلات عالی طالبان طی مکتوبی به تمام دانشگاه‌های دولتی و خصوصی دستور داده‌است که استادان زن دیگر حق اشتراک در کنفرانس‌های علمی مردان را ندارند.
 
وزارت تحصیلات طالبان در این نامه که امروز دوشنبه (۱۵ حمل) صادر شده، ورود استادان زن به کنفرانس‌های علمی مردان را ممنوع کرده و گفته‌است که استادان، دانشجویان و فارغان زن حق اشتراک در برنامه‌های مردانه را ندارند.
 
در این مکتوب به تمام دانشگاه‌های دولتی و خصوصی دستور داده شده که برنامه‌های جداگانه‌ای را برای زنان و مردان برگزار کنند.
 
در بخشی از این نامه همچنین آمده‌است که مراسم فراغت دانشجویان دختر باید با رعایت حجاب اسلامی برگزار شود و هیچ دانشجویی حق ندارد عکس یا ویدیویی از این مراسم را در شبکه‌های اجتماعی نشر کند.
 
به دانشگاه‌های خصوصی هم دستور داده شده که دانشجویان‌ حق ندارند مراسم فراغت‌شان را بدون هماهنگی دانشگاه مربوطه تجلیل کنند‌.
 
این محدودیت تازه، گامی بلندتر برای ممنوعیت کامل فعالیت های علمی و آکادمیک زنان و دختران است؛ تصمیمی که ریشه در نگاه جنسیت زده و زن ستیزانه ای دارد که نمی تواند حضور زنان در عرصه های اجتماعی را تحمل کند و هنوز بربنیاد باورهای کلاسیک و کلیشه ای، این امر را زمینه ساز فساد و انحراف اخلاقی در اجتماع می داند.
 
بربنیاد این نگرش، برای برکندن ریشه فساد در جامعه، به جای شناسایی و مهار علل و عوامل ریشه ای آن، باید حضور زنان و دختران را به گونه ای ممنوع یا دست کم محدود کرد که علت های اصلی قادر به استفاده از زمینه های فساد نباشند.
 
این در حالی است که علم، جنسیت نمی شناسد و با زنانه و مردانه کردن فضاهای مشترک کار فرهنگی و آکادمیک، این چشم انداز پیشرفت علمی یک جامعه است که به گونه ای جبران ناپذیر، آسیب می بیند.
 
از جانب دیگر، در سال های گذشته بارها در عمل به اثبات رسیده که زنان و دختران افغانستان علیرغم تمام محدودیت های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، توانسته اند مفاخر بزرگ و شکوهمندی را در عرصه فتح بلندترین چکادهای ترقی و تعالی، رقم بزنند و همه موانع موجود در مسیر رشد و پیشرفت شان را با اقتدار پشت سر بگذارند. بنابراین، آنها شایسته بزرگترین تکریم ها و ستایش های انسانی هستند و باید به عنوان پیام آوران دانایی و طلایه داران تلاش و جهاد علمی و فرهنگی که مرجع الهام و پیام برای نسل های آینده قرار می گیرند، مورد تقدیر و تشویق قرار بگیرند.
 
با این حال، هیچیک از این موارد، برای طالبان اهمیتی ندارد؛ زیرا دغدغه آنها توسعه علمی افغانستان نیست. آنها فقط یک مأموریت برای خود قایل اند و آن اجرای بی قید و شرط «شریعت» آنهم بر بنیاد یک خوانش و برداشت خشک و خشن و تک‌بعدی و انعطاف‌ناپذیر از متون دینی است که هیچ‌گونه تفسیر دیگر را برنمی تابد. این نگاه به اندازه ای سختگیرانه و متصلبانه است که حتی فراموش می‌ کند که دین با دستور آسمانی «بخوان» از سوی آفریدگار دانا خطاب به پیام آور رحمت، نازل شده و دستور طلایی آن، وجوب کسب دانش برای هر زن و مرد مسلمان است.
 
برای تصمیم گیران کنونی وزارت تحصیلات عالی اما زنان و دختران، شأنی فراتر از کار در خانه و آشپزخانه ندارند و حضور آنها در جامعه و شرکت شان در صنف های درسی و کنفرانس های علمی، موجب فساد و تباهی اجتماعی می شود و جامعه را به فحشا و منکر می کشاند.
 
این نگاه اما پیش از آنکه مبتنی بر مبانی شریعت باشد، متاثر از اصول سنگ شده سنت است؛ سنتی زن ستیزانه و مردسالارانه قبایلی که به اندازه ای قدرت دارد که به سادگی می تواند فراتر از رهنمودها و آموزه های دینی قرار بگیرد، تقدس پیدا کند و به نام «شریعت» بر مسلمانان تحمیل شود.
 
در چنین شرایطی، افغانستان طی سال های آینده، شاهد هیچگونه جهش بزرگ علمی و فرهنگی نخواهد بود و پیامد این وضعیت، ادامه عقبگرد تاریخی از کاروان دانش و تمدن بشری خواهد بود؛ زیرا حذف تدریجی زنان و دختران از عرصه های علمی و فرهنگی و اجتماعی و سیاسی کشور، به طور طبیعی به این نتیجه ناامیدکننده منجر می شود و کشور را از نظر رشد و توسعه در همه ابعاد و عرصه ها به قهقهرایی هولناک هدایت می کند.
 
نرگس اعتماد - جمهور