جامعه ازبک چه انتظاری از دوستم دارد؟

یک عضو ارشد حزب جنبش ملی اسلامی می‌گوید که موانع سیاسی فراراه بازگشت جنرال عبدالرشید دوستم برطرف شده و او در هفته جاری به کشور بازخواهد گشت.
 
کنشکا ترکستانی؛ رییس کمیته جوانان حزب جنبش ملی اسلامی امروز (دوشنبه 25 سرطان) در حاشیه تجمع اعتراضی هواداران آقای دوستم در کابل از بازگشت معاون اول ریاست جمهوری از ترکیه افغانستان در روزهای آینده خبر داد.
 
ترکستانی گفت که بازگشت آقای دوستم هیچ مانع قانونی ندارد؛ اما شماری از گروه‌ها فراراه بازگشت وی از منظر سیاسی سنگ اندازی می‌کردند که هم اکنون این موانع نیز برطرف شده است.
 
مساله بازگشت جنرال دوستم در حالی جدی‌تر می‌شود که از دو هفته بدین‌سو هواداران وی به دنبال دستگیری نظام‌الدین قیصاری؛ نماینده ویژه آقای دوستم توسط نیروهای امنیتی، دست به تظاهرات گسترده ضد حکومتی زده و خواهان رهایی بدون قید و شرط آقای قیصاری و بازگشت جنرال دوستم شده‌ا‌ند.
 
جنرال دوستم اما در صورت بازگشت با مسؤولیت سختی رو به رو خواهد بود. نه به عنوان معاون اول ریاست جمهوری، نه به عنوان رهبر حزب جنبش ملی و نه به عنوان عضو ائتلاف نجات؛ بلکه به عنوان رهبر اقلیتی که یکبار به ندای او برای رأی دادن به اشرف غنی، مسیر تاریخ را تغییر دادند و این بار با ریختن به خیابان ها و تظاهرات علیه دولت غنی که نزدیک به نیمی از شهرهای شمالی افغانستان را به تعطیلی کشاند.
 
دوستم برای ملت ازبک، تنها یک رهبر سیاسی یا حزبی نیست، او یک کاریزمای بزرگ و غیر قابل جایگزین است که از دید بسیاری از طیف های جامعه ازبک به ویژه بخش توده عوام آن، می تواند مطالبات، مبارزات و آرزوهای تأخیر شده تاریخی این قوم محروم و در حاشیه را برآورده کند و ارگ قدرت در کابل را یکبار برای همیشه در برابر این قوم به کرنش و احترام و التماس وادار سازد.
 
این انتظار اندکی نیست. دوستم هم به خوبی این را می داند.
 
او بارها با تکیه بر همین پشتوانه بزرگ مردمی، قمارهای پرهزینه ای در دنیای سیاست زده است؛ قمارهایی که از بخت بد او، همواره به نفع او یا مردم اش تمام نشده است.
 
یکی از سنگین ترین قمارهایش سازش با اشرف غنی بود؛ قماری که می رفت تا به حذف کامل وی از صحنه سیاست افغانستان، منتهی شود؛ اما این بار هم ظاهرا این ملت ازبک است که برای نجات دوستم به میدان آمده است.
 
التهاب های جاری در شمال که دامنه آن به کابل پایتخت نیز کشیده شده، قدرت دگرگون ساز جامعه ازبک را نشان می دهد و ارباب ارگ را در مقام کرنش و واکنش قرار داده است.
 
در چنین شرایطی اگر دوستم به کشور بازگردد، این هدیه اشرف غنی و ارگ و شورای امنیت و دستگاه قضایی به او نخواهد بود؛ بلکه قدرتی است که مردم به او اعطا می کنند و در برابر این اقدام، از او انتظارهای بزرگی نیز دارند.
 
انتظار اینکه او دیگر مسحور سیاست های ظاهرگرایانه و فریبکارانه اشرف غنی نشود، انتظار اینکه بازگشت او به کشور و آزادی نظام الدین قیصاری نباید آخرین هدفی باشد که او دنبال می کند، انتظار اینکه از قدرت یکپارچه جامعه ازبک به عنوان اهرمی نیرومند برای کسب حق این اقلیت سرکوب شده از ارباب قدرت، سود برده شود، انتظار اینکه به جولان تروریست های وحشی و پابرهنه وارداتی از حوالی جنوب در شمال کشور، پایان داده شود و مردم بومی و فرماندهان محبوب و مورد اعتماد آنها مدیریت امور امنیتی این حوزه را بر عهده بگیرند.
 
در این میان، انتظاراتی نیز از سوی نخبگان و نسل نو و تازه به دوران رسیده ازبک از آقای دوستم وجود دارد. در بازه ای زمانی که آقای دوستم در تبعید به سر می برد، برخی از نزدیک ترین یاران او آشکارا به وی پشت کردند و به اردوی حکومت پیوستند.
 
نخبگان نوظهور ازبک از اینکه دوستم طی این سال ها نخواسته یا نتوانسته کادرسازی سیاسی کند و این اقلیت محروم و منزوی را از حاشیه به متن بکشاند و با پرورش نسلی از نخبگان صاحب ایده و دارای قدرت تحلیل و تشخیص و شم سیاسی، بحران رهبری این جامعه یکدست و متحد را برای سال های آینده، حل و فصل کند، به شدت از او انتقاد می کنند.
 
به همین دلیل، پس از طرد دوستم، آنها برای نخستین بار، فرصت بیشتری برای عرض وجود پیدا کردند و سعی نمودند راه تازه ای را در برابر جامعه ازبک قرار دهند؛ راهی که به زعم آنها باید بدون دوستم و در غیاب سهامداران سنتی رهبری سیاسی ازبک ها طی شود؛ اما آنها خود می دانند که نه توان این کار را دارند و نه از نفوذ، محبوبیت، اقتدار، ایده، پشتوانه و سرمایه اجتماعی و سیاسی لازم برای اجرای آن برخوردار اند؛ ضمن آنکه شماری از آنها آشکارا به ابزار دست دولت و بر علیه آرمان های تاریخی ازبک ها تبدیل شده اند.
 
بازگشت دوستم بار دیگر آنها را به حاشیه خواهد راند؛ اما شیارهای نفاق و چنددستگی در حزب جنبش و نخبگان سیاسی ازبک تا سال ها بر صفحه سفید حیات سیاسی ازبک ها باقی خواهد ماند.