نشست عمان، آخرین فرصت پاکستان؟

نخستین نشست چهارجانبه در مورد صلح میان افغانستان، پاکستان، چین و امریکا پس از اعلام استراتژی جدید امریکا برای افغانستان، در عمان برگزار می‌ شود.
نمایند‌گان کابل، اسلام‌آباد، واشنگتن و پکن در این نشست حضور می‌یابند تا یک‌بار دیگر گفتگوها را در این زمینه از سر بگیرند.

حکومت افغانستان انتظار دارد که پاکستان این بار به خواست‌ های افغانستان پاسخ داده و علیه  تروریست ها در خاکش اقدام نماید و همچنین از حمایت آنان دست بردارد.
دونالد ترامپ، پاکستان را به پناه دادن به تروریست ها متهم کرده و خواهان تغییر فوری رویکرد اسلام‌آباد شده است.
شکیب مستغنی؛ سخنگوی وزارت خارجۀ می‌گوید که استراتژی جدید امریکا موقف حکومت افغانستان در کار مبارزه با تروریزم را تقویت کرده‌است.

پیش از این نیز در پنج نوبت، نشست هایی با این ترکیب با موضوع صلح افغانستان برگزار شده؛ اما علیرغم امیدهای بزرگی که به میان آمده بود، هیچ نتیجه ملموس و عملی از آنها به دست نیامد.
با این حال، به نظر می رسد این بار یک تفاوت عمده و اساسی میان نشست های چهارجانبه پیشین با نشستی که قرار است در عمان برگزار شود، وجود دارد و آن، طرف صلح کننده با افغانستان است.

در نشست های چهارجانبه پیشین، هدف اصلی، فراهم سازی زمینه برای گفتگوهای مستقیم صلح میان دولت افغانستان و گروه تروریستی طالبان بود که در نهایت، ناکام ماند؛ اما این بار، بر پایه آنچه از سوی مراجع رسمی، اعلام شده، قرار است افغانستان مستقیما با دولت پاکستان، در خصوص زمینه های صلح و پایان جنگ اعلام نشده ای که سال هاست میان آنها در جریان است، گفتگو کند.

به احتمال قوی، نشست مسقط، نتیجه ایده اشرف غنی؛ رییس جمهوری افغانستان است که بارها اعلام کرده است که افغانستان باید با پاکستان به یک توافق جامع صلح دست یابد، در غیر آن، صلحی میان افغانستان و گروه های تروریستی مورد حمایت پاکستان، برقرار نخواهد شد.

همچنین آقای غنی معتقد است که همسایگان باید تعهد عملی خود را به رابطه دولت- دولت، نشان دهند و از
دنبال کردن سیاست ها، اهداف و منافع خود از طریق گروه ها و جریان های غیر دولتی در افغانستان، دست بردارند.
با این حساب، نشست مسقط می تواند یک فرصت کم مانند و پراهمیت برای دو کشور همسایه باشد که در حضور قدرت های مؤثر بین المللی، خواسته های مشروع خود از یکدیگر را روی میز قرار دهند و در خصوص راهکارهای تحقق آنها، صریح، شفاف و بی پرده گفتگو کنند.

انتظار ناظران این است که نماینده کابل در گفتگوهای مسقط، در یک اقدامی متهورانه و تابوشکنانه، معضل حقوقی خط دیورند را نیز با جانب پاکستانی در میان بگذارد و مدعیات دوطرف در یک فضای مبتنی بر گفتگوی منطقی در این خصوص، ارزیابی شده و برای آن، راهکاری اساسی و دایمی، تدبیر شود.

در شرایط کنونی البته به دشواری می توان چنین انتظاری از دولت کابل داشت؛ اما این کلید موفقیت گفتگوهای مسقط و رمز عبور روابط به بن بست خورده کابل و اسلام آباد است و تا زمانی که دوطرف، این تابوی سنگ شده را نشکنند، امیدی به پایان بحران ها و مصایب جاری نیست.

حضور مستقیم دو قدرت بین المللی یعنی چین و امریکا که اولی از پاکستان حمایت می کند و دومی از مواضع دولت افغانستان، هم فضای مناسبی را برای طرح مسایل راهبردی و استراتژيک، از جمله معضل دیورند، حمایت از تروریزم و عمل به تعهدات دوجانبه در نشست مسقط فراهم می سازد.

در این میان، نشست مسقط از نظر شرایط سیاسی جاری برای کابل یک امتیاز بزرگ و استثنایی محسوب می شود؛ زیرا در پی اعلام استراتژی جدید دونالد ترامپ در باره افغانستان و جنوب آسیا، پاکستان تحت فشار شدید امریکا قرار دارد تا بر سیاست های دیرینه خود در حوزه حمایت از تروریزم، دخالت در امور داخلی افغانستان و دامن زدن به ناامنی های جاری در منطقه تجدید نظر کند و به عنوان یک عضو متعهد و مسؤول جامعه بین المللی، مسؤولانه رفتار نماید.

اگرچه پاکستان در سیاست رسمی اش، تاکنون در برابر دیدگاه تازه واشنگتن، مقاومت کرده و حاضر نشده انعطافی نشان دهد؛ اما واقعیت این است که اسلام آباد، علیرغم گزینه هایی که برای رویگرد از غرب و رویکرد به شرق در اختیار دارد، نمی تواند نسبت به عواقب خطرناک و زیانبار تقابل با امریکا و غرب، به کلی بی اعتنا شود و نگران پیامدهای سیاست های تازه امریکا بر علیه پاکستان نباشد.

بنابراین، با توجه به اینکه اخیرا جیمز متیس؛ وزیر دفاع ترامپ گفت که پیش از آنکه دونالد ترامپ، تصمیمش را در مورد اسلام‌آباد اعلام کند، "یک فرصت دیگر" به پاکستان داده می‌شود تا بتوان با این کشور در مورد افغانستان کار کرد، نشست عمان می تواند همان فرصت مورد نظر متیس به پاکستان و شاید آخرین فرصت باشد.

عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری