پایان آرمان‌گرایی سیاسی طالبان

یک منبع در حکومت افغانستان می گوید که شماری از رهبران طالبان تلاش دارند تا در کشورهای قطر، چین و ترکیه پناهندگی سیاسی به دست آورند.
این منبع که نخواسته نامش فاش شود گفته که این رهبران طالبان به شکل انفرادی و گروهی برای به دست آوردن پناهندگی سیاسی اقدام کرده‌اند.

به گفته این منبع، این گروه از رهبران طالبان برای آنکه سازمان استخباراتی پاکستان مانع آنان نشود به صورت مخفیانه وارد عمل شده‌اند.
منبع افزوده:"این روند پس از آنکه شماری از رهبران طالبان که خواهان صلح با افغانستان بودند توسط استخبارات پاکستان کشته شدند، شدت گرفته است".

به گفته او، تمایل برخی از رهبران به پیوستن به روند صلح افغانستان، راهبرد جدید امریکا برای افغانستان که براساس آن پاکستان زیر فشار قرار گرفته، عدم حمایت چین و روسیه از پاکستان و آشکار شدن رابطه عربستان و امارات متحده عربی با طالبان دلایلی بوده‌ که پاکستان فشارهای خود بر طالبان را افزایش دهد.

اگر این خبر از سوی منابع مستقل، تأیید شود، تکانه ای جدی در عالی ترین سطوح رهبری گروه طالبان به حساب می آید و می تواند امیدهای حکومت افغانستان که از سال ها به اینسو، در تلاش بوده تا در کانون رهبری طالبان، شکاف و اختلاف ایجاد کند و به این ترتیب، پروژه صلح با این گروه را رونق ببخشد و از سوی دیگر، توان اداره و

رهبری این گروه در میدان جنگ را تضعیف کند، بار دیگر زنده نماید و به جریان بیاندازد.
سرخوردگی رهبران بلندپایه گروه طالبان از این گروه، تابع عوامل، رویدادها و دگردیسی های گوناگون درون سازمانی و برون سازمانی، قابل تحلیل و ارزیابی است.

نکته اول این است که بی هیچ تردیدی، بحران رهبری طالبان، دست کم به طور علنی و رسانه ای، زمانی اوج گرفت که خبر پنهانکاری شده مرگ ملا عمر؛ رهبر این گروه، افشا شد و به این ترتیب، بسیاری از سران، رهبران و فرماندهان اصلی این جریان، نسبت به صداقت رهبران ارشد آن، از بنیاد تردید کردند و برخی از آنها حتی از گروه اصلی، منشعب شده و سازمان های تازه ای بنیاد کردند.

حکومت افغانستان هم از این فضا، استفاده کرد و به طور پنهانی از جریان های نوبنیاد طالبان در برابر جریان اصلی این گروه که همچنان قویا وابسته به پاکستان و وفادار به آموزه ها و اهداف راهبردی آی اس آی باقی ماند، حمایت نمود.

موضوع دوم، در بروز توفان در کانون رهبری طالبان، گفتگوهای صلح با حکومت افغانستان بود. روند آرام و زیرپوستی اختلاف رهبران طالبان بر سر این مسأله، از سال ها پیش از اعلام مرگ ملا عمر، آغاز شده بود؛ اما در این اواخر و به دنبال اعلام استراتژي تازه ترامپ که مبتنی بر فشار حد اکثری بر پاکستان می باشد و آینده این گروه را بیش از پیش در هاله ای از ابهام فروبرده، اوج گرفت که در قالب تلاش برای به دست آوردن پناهندگی سیاسی در کشورهای دیگر، ظهور کرد و عینیت عملی پیدا نمود.

ظهور گروه تروریستی داعش و توسعه روزافزون قلمروهای سلطه این گروه در افغانستان نیز به تردید شماری دیگر از رهبران و فرماندهان تندروتر طالبان نسبت به حفظ وفاداری خود به آرمان های این گروه یا پیوستن به جریان تروریستی نوظهور، تأثیری مستقیم داشت و به این ترتیب، موج سوم توفان در نهاد ناآرام رهبری طالبان از راه رسید.

موج سوم اما برخلاف دو موج قبلی، اغلب آن گروه از رهبران و فرماندهانی را تهییج و تحریک کرد که به صلح، از اساس بی باور بودند و همچنان مستعد و معتقد به استفاده حد اکثری از خشونت و جنگ برای رسیدن به هدف هستند. آنها جذب رویکردهای رادیکال جریان تروریستی داعش شدند.

عامل مهم دیگر اما که به لحاظ بروز و بازتاب سیاسی و رسانه ای کمتر به دید می آید، شکست آرمان گرایی سیاسی طالبان است. ۲۰ مبارزه بی امان، بی آنکه کمترین پیشرفتی در مسیر تحقق آرمان های ترسیم شده از جانب ایدئولوگ های این گروه، به دست آمده باشد، بسیاری از رهبران و فرماندهان گروه طالبان را دچار فترت و فرسایش کرده و آنها را نسبت به ادامه راه، دستخوش تردید و نوسان نموده است؛ همان اتفاقی به نوعی برای گلبدین حکمتیار؛ رهبر یکی دیگر از جریان های تروریستی نیز افتاد. حکمتیار صرف نظر از عوامل قومی و پروژه های پشت پرده استخباراتی و استعماری دیگر که او را وادار به پذیرش صلح کرد، از نظر انگیزه شخصی، زمانی تصمیم به بازگشت به زندگی صلح آمیز گرفت که دچار یک بن بست استراتژیک شد. او پس از ۴۰ سال، سرانجام دریافت که بیش از این نه توان مبارزه مسلحانه را دارد و نه چشم اندازی برای پیروزی از این مسیر، در برابر او قرار دارد. به ویژه در شرایطی که هر روز گروه های آماده تر و عملگراتر تروریستی ظهور می کنند، اقبال به حزب اسلامی روز به روز رنگ می باخت و ضعیف می شد.

رهبران طالبان نیز اکنون به این جمع بندی رسیده اند که آرمان گرایی سیاسی این گروه، محکوم به شکست است؛ اما از آنجایی که کانون مرکزی رهبری این گروه، همچنان در سیطره آی اس آی است، ترجیح می دهند به صورت انفرادی، برای پناهنده شدن به کشورهای خارجی، اقدام کنند و به این ترتیب، گوشه عافیت گزینند و با سازمان آرمانی خود به تلخی و ناامیدی، وداع کنند.

عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور