عاشورا؛ دین و دانشگاه

حکومت در آستانه مراسم عاشورا سه دانشگاه بزرگ و اصلی پایتخت را تعطیل کرده است.
دانشگاه کابل، دانشگاه طبی و دانشگاه تعلیم و تربیه برهان‌الدین ربانی سه دانشگاه اصلی پایتخت اند که تا روز شنبه ۲۵ عقرب تعطیل شده اند.
هنوز دلیل اصلی تعطیلی این دانشگاه ‌ها رسما اعلام نشده؛ اما یک منبع وزارت تحصیلات عالی که خواست نامش فاش نشود گفت که این تعطیلی بر اساس تقاضای مسئولان دانشگاه ‌ها صورت گرفته است.
این دانشگاه ها را در حالی تعطیل شده اند که سال گذشته به دلیل درگیری میان دانشجویان در خوابگاه دانشگاه کابل دست کم سه نفر کشته و بیش از ده نفر زخمی شدند. در آن زمان آمار مختلفی از تلفات این درگیری منتشر شد.
سال گذشته درگیری زمانی شروع شد که گروهی از دانشجویان شیعه می‌ خواستند مراسم عزاداری عاشورا را در مسجد خوابگاه دانشگاه کابل برگزار کنند که با ممانعت برخی دانشجویان اهل سنّت مواجه شدند.
حکومت به دنبال این درگیری خونین، تمام دانشگاه های پایتخت را برای ده روز تعطیل کرد.
این اقدام دولت افغانستان، اگرچه در نوع خود،‌ اقدامی پیشگیرانه در برابر بروز حوادث تلخی مانند آنچه پارسال روی داد ارزیابی می شود؛ اما ماهیتاً نشانگر ناکامی دولت در احراز جایگاه اصلی دانشگاه به مثابه یک مرکز آکادمیک و علمی است.
دانشگاه‌، کانون فکر و گفتگوست؛ نه مرکزی برای دامن زدن به افراط گرایی، تعصب مذهبی و دست یازیدن به اقدامات خشونت بار در برابر بزرگداشت از یک آیین ماندگار اسلامی و تاریخی.
اما این چیزی است که به نظر می رسد در دانشگاه کابل و سایر دانشگاه ها و مراکز تحصیلات عالی دولتی در افغانستان، هنوز محقق نشده است.
وزارت تحصیلات عالی به مثابه نهادی که مدیریت و مهندسی جریان تحصیلات عالی در افغانستان را به عهده دارد تاکنون در بسیاری از زمینه ها ناتوان و منفعل عمل کرده است.
حوادث ناگوار عاشورای پارسال در دانشگاه کابل، اعتراضات گسترده به نتایج کانکور، بحث های مربوط به سهمیه بندی قومی و ولایتی کانکور بدون توجه به رتبه علمی و ریاضت فردی دانشجویان نخبه و مستعد، اعتراض و اعتصاب غذای ده ها دانشجوی شیعه به برخوردهای تعصب آمیز اساتید و در برابر آن، وعده و سپس نقض وعده حاکمیت به این دانشجویان، اردوکشی های مقابله جویانه گروهی دیگر از اساتید و دانشجویان در برابر این اعتراض ها، همگی حوادثی بوده اند که طی همین یکی دو سال اخیر در کشور روی داده و وزارت تحصیلات عالی از عهده مدیریت مدبرانه هیچیک از این اقدامات برنیامده است.
تعطیلی دانشگاه های بزرگ دولتی در آستانه عاشورای حسینی نیز نشانگر آن است که تعصب، خشونت ورزی و برخورد فزیکی با عقاید مخالف، هنوزهم رویه های رایج در این کانون علمی و فکری کشور است و مرز میان خشونت و گفتگو در یک مرکز آکادمیک هنوز مشخص نشده است.
این در حالی است که عاشورا به همان میزان که نمادی از عملگرایی حسینی در برابر تخدیر و انفعال و انحراف یزیدی است، کانون انتخاب، گفتگو و اندیشه کردن نیز هست. همه آنچه در عاشورا اتفاق می افتد‌، تنها صحنه هایی از تقابل خنجرها و حنجرها نیست؛ عاشورا نمادی است که همه چیز را در خود مستتر دارد.
وقتی امام حسین(ع) شب عاشورا همراهانش را فراهم می آورد، چراغ ها را خاموش می کند و به آنها حق انتخاب میان ماندن و رفتن می دهد و از آن میان، همه می روند و تنها ۳۲ نفر باقی می مانند -۴۰ نفر دیگر بعدا از لشکر مخالف به اردوی امام می پیوندند- این حرکت، به اندازه ده ها نشست و کنفرانس علمی و مقاله تحقیقی و رایزنی آکادمیک حرف برای گفتن دارد. و یا وقتی حضرت زینب(س) با وجود سنگینی مردشکن آنهمه مصایب عظیم در کمال وقار و عزت و افتخار می گوید ما رأیت الا جمیلا/جز زیبایی نمی‌بینم، این جمله پیامی برای تمامت تاریخ دارد و الی آخر...
اما به نظر می رسد برای دانشگاه کابل به دلیل سنگینی حجاب تعصب و دگم اندیشی و خشونت ورزی و عقده مندی و افراط و دگرستیزی، هنوز فرصت و فضای تامل به این امور، فراهم نشده است؛ بنابراین این دانشگاه در ایام عاشورا باید تعطیل باشد!
سیدعلی حسینی- خبرگزاری جمهور