نهایی شدن طرح صلح ترامپ برای اوکراین

اسناد فاش شده از طرح صلح ترامپ برای ختم جنگ در اوکراین نشان می دهد که این طرح در ازای توافق حاصل جمع برد-برد با روسیه و ارائه تضمین های امنیتی به این کشور، صورت خواهد گرفت. این طرح شامل سه بخش است که احتمالا می تواند اقناع روسیه را جهت توقف جنگ در اوکراین که به یک درگیری تمام عیار و تقریبا قاره یی مبدل شده است، حاصل کند.

مواد مندرج در این طرح، شامل ایده تاخیر عضویت اوکراین در ناتو برای مدت بیست سال، اعلام یک منطقه غیر نظامی به طول 1300 کیلومتر در خطوط جبهه کنونی که توسط نیروهای نظامی کشورهای اروپایی پاسبانی خواهد شد و حمایت تسلیحاتی از کیف از جانب واشنگتن برای مدت طولانی خواهد بود.

دونالد ترامپ بارها گفته است که جنگ را ظرف "۲۴ ساعت" پایان خواهد داد. اما از اینکه مسئله اوکراین یک بحث پیچیده و دارای جوانب گوناگون است و طرف های زیادی درگیر آن است، عملی شدن این طرح ترامپ، دشوار و ناممکن به نظر می رسد. ولی در صورتی که پیشنهادها و خواست های روسیه مبنی بر عدم پیوستن اوکراین در ناتو، عدم گسترش ناتو به شرق و ارائه تضمین های امنیتی برای حفظ خطوط قرمز منابع و حدود منافع امنیت ملی  روسیه  در منطقه مدنظر گرفته شود، می تواند هرتوفقی اجرایی شود. زیرا بار سنگین جنگ و حجم تلفات هردو طرف، این جنگ را به یک جنگ فرسایشی مبدل ساخته و جوانب ذیدخل را در ادامه این جنگ و حمایت از آن، ناتوان ساخته است.

گفتنی است که روسیه در حال حاضر تقریباً ۲۰٪ از اراضی اوکراین در جنوب و شرق را اشغال کرده است. بااشغال مناطق شرق اوکراین توسط روسیه، جمهوری های لوهانسک و دونباس، به جزایر قدرت مجزا از کنترول کیف مبدل شده اند و این از لحاظ حقوقی می تواند در آینده، منبع تنش در روابط روسیه با کیف باشد.

از اینکه  واشنگتن از متحدان اروپایی خود خواهد خواست که نیروهایشان را به این منطقه اعزام کنند، نشان میدهد که سیاست انزواگرایی واشنگتن در اقصی نقاط جهان، با واگذاری مصارف و مسئولیت ها به متحدان این کشور، به یک اصل بنیادی در سیاست خارجی این کشور، مبدل می شود.
این دقیقا برخلاف سیاست جوبایدن رییس جمهور فعلی امریکا است که قرار است در 20 جنوری سال آینده، قدرت را به دونالد ترامپ، رسما تحویل دهد. تحلیلگران از دور جدیدی از سیاست های واشنگتن مبنی بر ترک و یا واگذاری مسئولیت های که به اساس دکتورین ترومن مبتنی بر بین الملل گرایی لیبرال امریکایی و احساس مسئولیت امریکا برای کمک به صلح و ثبات جهانی تاکید دارد، می باشد.

در حالیکه امریکا در آغاز دهه دوهزار به جنگ های طولانی مدت مانند جنگ افغانستان، عراق، انجام ماموریت های نظامی محدود  در لیبیا و سوریه و مداخله در روند بهار عربی، تمایل داشت، در حال حاضر، جمع شدن بساط هژمونی و حضور نظامی و سیاسی امریکا در جهان، به معنای بیشتر شدن نقش چین در جهان است. با این حساب، محور آسیایی تلاش خواهد کرد تا جای خالی واشنگتن را در معادلات پیچیده امنیتی و سیاسی، پر کند.

به هرحال، واشنگتن و مسکو برای تطبیق مواد این توافقنامه، ممکن به تفاهماتی دست پیدا کنند، اما سئوال اصلی این است که آیا کیف حاضر است خاک خود را در میان شرق و غرب، تقسیم کند وبه این توافق صلح برسد. برای این است که  این پیشنهاد تنها یکی از ایده‌های موجود در تیم ترامپ است و رئیس‌جمهور منتخب تمایل دارد تصمیمات عمده سیاستی را به طور آنی اتخاذ کند.

دو تن از مشاوران ترامپ یعنی ژنرال بازنشسته کیت کلاگ و فرد فلیتز، در ماه ژوئن پیشنهاد کرده بودند که کمک‌های نظامی به اوکراین را متوقف کنند مگر اینکه این کشور موافقت کند که با روسیه مذاکرات صلح برگزار کند. از طرفی، واشنگتن با اجرایی شدن این طرح که  شامل هشدارهای بیشتر به روسیه است که در صورت رد شرایط آتش‌بس، ایالات متحده حمایت نظامی خود از اوکراین را افزایش خواهد داد.

این پیش شرط برای روسیه، این کشور را در موقعیت دشواری قرار می دهد. زیرا مسکو با درک وضعیت پیچیده و شکنندۀ بین المللی و مخصوصا مبدل شدن امریکا از هژمون جهانی به هژمون منطقه ای، نمیخواهد پای معاملۀ خامی امضا کند. در واقع، ترامپ می خواهد با این طرح و در ازای یک توافق صلح، موضوع عضویت اوکراین در ناتو را برای میان مدت، کاملا منتفی سازد و برای راستی آزمایی با تضمین های امنیتی، به جنگ اوکراین خاتمه دهد. 

گفتنی است که اوکراین در سال ۲۰۲۲ درخواست عضویت در ناتو را ارائه داده بود، اما هنوز دعوتی برای عضویت در این سازمان را از جانب اعضای آن، دریافت نکرده است. بسیاری ها به این نظرند که آمدن ترامپ به کاخ سفید، تمام بسترهای معمول تعاملات بین المللی و پویش های امنیتی را که به ایالات متحده امریکا، تعلق دارد، دگرگون خواهد شد و نظم و امنیت بین المللی، تغییرات شگرفی را تجربه خواهد کرد.

عبدالناصر نورزاد- خبرگزاری جمهور