در پیوند به مذهب حنفی و جعفری

توضیح:
در آغازین روز مذاکرات صلح میان طالبان و هیئت جمهوری سالامی افغانستان در قطر، طالبان مسائل و تعصبات مذهبی را مطرح کرده و خواهان حذف رسمیت مذهب جعفری در قانون اساسی و محاکم افغانستان شدند.
این دیدگاه تنگ نظرانه، باعث واکنش های منفی زیادی برضد طالبان شد.
نوشته ذیل به قلم استاد عزیزاحمد حنیف، نویسنده و پژوهشگر مطرح کشور است.

در پیوند به مذهب حنفی و جعفری  
یک: اختلافات فقهی میان مذاهب یک اصل پذیرفته شده است و دیدگاه‌های اجتهادی تمام مذاهب، اعم از مذاهب چهارگانه اهل سنت، جعفری، ظاهری، زیدی و اهل حدیث (سَلَفی‌های معاصر) و برخی دیگر، پیرامون مسایل فقهی، اختلاف در مسایل فرعی بوده و تمام دیدگاه‌ها قابل حرمت اند.
 
دو: مذهب حنفی و جعفری، هردو بر عقلانیت استوار بوده و هردو در عراق زاده شده و در کنارِ هم مسیر خود را به‌سوی خراسان پیموده‌اند.
 
سه:  پیروان حنفی و جعفری، در افغانستان باوجود یک‌سلسله جفاهایی که در تاریخ نسبت به‌اهل تشیع صورت گرفته است، قرن‌ها به‌عنوان دو برادر در این سرزمین در کنارِ هم زیسته‌اند و در اندوه و شادیِ هم شریک بوده اند و پیوندهای خونی و خانوادگی، آن‌ها را به‌هم گرِه زده‌است.
 
چهار:  ایجاد شگاف میان پیروان دو مذهب شیعه و سنی، یکی از توطئه‌های بیرونی بوده که گاهی از طریق انفجار و انتحار، زمانی از راه پخش و نشر انگیزه‌های قومی و باری هم در بحث‌ها و گفتمان‌های سیاسی روی میز می‌آید.

پنج:  هنگامی‌که پیامبر گرامی اسلام (ص) در قرن هفتم، دین یهود و مسیحیت را به‌رسمیت می‌شناسد و مسلمانان را به‌حرمت گذاشتن به‌آن‌ها دستور می‌دهد، به‌رسمیت شناختن مذاهب فقهی مسلمانان در قرن بیست و یکم میلادی چه جای بحث دارد.

در این‌جا به‌چند مورد از تعامل مسلمانان با یهود و نصارا می‌پردازیم:
 
یک: پیامبر اکرم (ص) در ماده‌ی نخست میثاق مدینه مسلمانان و یهود را «امتِ یگانه» خوانده است: «إِنَّهُمْ أُمَّةٌ وَاحِدَةٌ مِنْ دُونِ النَّاسِ» . باشندگان مدینه یک امت/ملت اند. و در ماده‌ی بیست و پنجم، دین یهود را به‌رسمیت می‌شناسد: «لليهود دينهم وللمسلمين دينهم» . یهود بر دین شان اند و مسلمانان بر دین شان.
 
دو: دکتر مصطفی سباعی می‌گوید: روزی نمایندگان نصارای نجران خدمت پیامبر خدا آمدند، رسول خدا ایشان را به‌مسجد برد و برای شان اجازه داد تا مراسم عبادی خویش را در آن‌جا انجام دهند؛ آنها در یک طرف مسجد مشغول عبادت گردیدند و رسول خدا و یارانش در طرف دیگر .
 
سه: دکتر سباعی علاوه می‌نماید: زمانیکه سرزمین شام توسط مسلمانان فتح گردید در کلیسای یُوحَنّا در دمشق که بعدها به‌نام مسجد جامع اموی شهرت یافت، مسیحیان اجازه دادند تا نصف کلیسا را مسلمانان برای ادای نمازهای خویش اختصاص دهند و مسلمانان هم راضی بودند تا در پهلوی مسیحیان نمازهای خود را اداء کنند. مسلمانان رو به کعبه و مسیحیان رو به شرق عبادت می‌نمودند.
 
چهار:  زمانی‌که سلطان محمد فاتح بر قسطنطنیه غلبه حاصل کرد، اعلان نمود که در سایه‌ی حکومت او جان، مال و باورهای دینی مسیحیان این مرز و بوم در امان خواهد بود و آنها را از خدمت عسکری معاف کرد و برای رؤسا و رهبران آنها حق قانونگذاری و حل و فصل منازعات میان پیروان شان را بدون مداخله‌ی حکومت اسلامی اعطا کرد.
 
پنج: با درنظرداشت آنچه گذشت، در ماده یک‌صد و سی و یک قانون اساسی افغانستان، احوال شخصی شیعیان در میان خودِ شان به‌رسمیت شناخته شده و در قوانین عمومی به‌سطح کشور، پیروان تمام مذاهب تابع مذهب حنفی اند.

  عزیزاحمد حنیف