جادوی جریر و بصیر، گره گفتگو با طالبان را باز می‌کند؟

مقام های دولتی گفته‌اند که در حال حاضر سومین دور مذاکرات "غیررسمی" با نمایندگان گروه طالبان در شهر استانبول ترکیه "با موفقیت" در جریان است.

همایون جریر و عباس بصیر؛ مشاوران اشرف غنی گفته اند که هدف از این مذاکرات زمینه‌سازی برای آغاز "گفتگوهای رسمی و جدی صلح بین تحریک اسلامی طالبان و دولت جمهوری اسلامی افغانستان" است.
او افزود که در این گفتگوهای مقدماتی پنج عضو طالبان که به گفته او، چهار نفر آنها از اعضای شورای رهبری این گروه هستند، حضور دارند.

این در حالی است که ذبیح‌الله مجاهد؛ سخنگوی طالبان، مذاکرات ترکیه را "جعلی" و "دسیسه استخباراتی" خوانده و تاکید کرده که حضور نماینده طالبان در این مذاکرات "حقیقت ندارد".
همچنین در اعلامیه‌ای که از جانب مذاکره‌کنندگان دو طرف در ترکیه صادر شده، آمده که این مذاکرات "کاملا افغانی" است و هیچ کشور خارجی در آن حضور ندارد.

با این حال، بسیار ساده انگارانه خواهد بود که از چنین نشستی، انتظار گره گشایی در عرصه جنگ و ناامنی و خشونت ناشی از تروریزم طالبانی در افغانستان را داشته باشیم.

به بیان بهتر، این فقط دولت افغانستان است که بر پایه دیپلماسی ذلت بار و حقارت آمیز التماس، حتی به بازی های مضحک طالبان نیز وارد می شود به این امید ساده لوحانه که از این رهگذر، گرهی از گفتگوهای به بن بست خورده صلح با طالبان باز شود.

از سوی دیگر در مذاکرات ترکیه به درستی روشن نیست که دقیقا چه چیزی جریان دارد.
از سوی دولت افغانستان، دو نماینده از جناح های گلبدین و خلیلی، اعزام شده اند؛ گلبدین به دلیل تجربه تروریستی و روابط پنهانی و نسبت قومی اش با تروریست های طالبان و خلیلی هم به جهت ریاست اش بر شورای عالی صلح.

این نشان می دهد که دولت اشرف غنی، امید زیادی دارد که بازی مذاکرات ترکیه سرانجام به آغاز رسمی یک گفتگوی واقعی و ثمربخش با طالبان، منجر شود؛ گفتگویی که اگر صورت بگیرد، بی تردید افرادی مانند معصوم استانکزی، حنیف اتمر، عمر زاخیلوال یا سلام رحیمی، به نمایندگی از اشرف غنی، در آن شرکت خواهند کرد!
این در حالی است که بیانیه سخنگوی گروه طالبان، همچنان به معنای آن است که از جانب آن گروه، همه چیز هنوز در مرحله یک بازی سرگرم کننده و نه چندان هیجان‌ انگیز است.

ذبیح الله مجاهد گفته است که این مذاکرات «جعلی» است و هیچ نماینده ای از سوی طالبان در آن حضور ندارد.
شاید حق با او باشد؛ زیرا آقای مجاهد به نمایندگی از گروه طالبان واقعی، در رسانه ها ابراز موضع می کند؛ گروه طالبان به رهبری ملا هبت الله آخوندزاده و تحت سیطره مستقیم پاکستان.

در برابر این گروه، یک گروه طالبان دولتی هم وجود دارد که رهبری آن را فردی به نام ملا رسول، بر عهده دارد. این گروه، پس از مرگ ملا عمر و بروز بحران و تنش در کانون رهبری طالبان، از سوی دولت افغانستان، ساخته شد تا در صفوف طالبان، دودستگی ایجاد کند و به این ترتیب، آن گروه تضعیف شود و نیز دولت بتواند در مواقعی اینچنین که همه راه ها برای گفتگوی واقعی با طالبان واقعی تحت سیطره پاکستان، بسته است، برای آنکه کورسوی صلح با تروریست ها خاموش نشود، به راه اندازی مذاکرات و نشست های صوری و نمادین مانند نشست ترکیه، اقدام کند.
این چیزی است که در سخنان ملا عبدالرؤوف؛ کسی که مدعی است به نمایندگی از طالبان در نشست ترکیه، شرکت کرده نیز مشهود بود. وقتی از او پرسیده شد که آیا او از طالبان شاخه ملا هبت الله هم نمایندگی می کند یا خیر، او در پاسخی کلی و مبهم گفت که از همه طالبان نمایندگی می کند!

نکته دیگری که بر ابهام نشست ترکیه می افزاید، ادعای عدم دخالت کشوری ثالث در سازمان دهی، هماهنگی و برگزاری آن است.
حتی اگر این نشست، یک مذاکره واقعی میان نمایندگان حکومت افغانستان و طالبان باشد، چه کشوری آن را سازمان داده است؟

در اعلامیه صادره از سوی این نشست، مذاکرات ترکیه «کاملا افغانی» و بدون دخالت هیچ کشور خارجی، عنوان شده است؛ اما آیا چنین چیزی واقعا میسر است؟

یعنی طالبان به رهبری ملا هبت الله که عمیقا تحت سیطره استخبارات منطقه قرار دارد، مجاز است که مستقلا و مستقیما با دولت افغانستان، تماس بگیرد و خود رأسا در گفتگویی رو در رو با نمایندگان اشرف غنی، به مذاکره بپردازد؟

این همان آرزویی است که نه کرزی و نه اشرف غنی تاکنون به آن نرسیده اند. پس اگر نویسندگان و امضاکنندگان آن بیانیه، واقعا صادق اند، چرا نشست یادشده به جای ترکیه در یکی از شهرهای افغانستان برگزار نشده است؟
این نیز نشان می دهد که نشست ترکیه احتمالا یک شگرد نبوغ آمیز اما مضحک و نخ‌نما از سوی کارگزاران صلح  اشرف غنی به منظور اغوا و اغفال افکار عمومی است و آنچه در آن جریان دارد، چیزی بیش از تمرین مذاکره میان طالبان بی‌پایه دولتی و مشاوران دون‌پایه دولتی نیست.

با این وصف، انتظار نمی رود جادوی جریر و بصیر بتواند گره گفتگو با طالبان را باز کند.

عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور